Skírnir - 01.04.1994, Page 42

36
ATLI INGÓLFSSON
SKÍRNIR
forgrunni heldur tekur á sig ýmis dulargervi. Upphaflega hefur
takturinn þótt sérkennilegur og síður en svo eðlilegur í framburði
forn-íslenskunnar. Hann er þó vísir að því sem seinna gerðist
bæði í brag og framburði málsins.
Ef við lítum svo á að taktslagið sé í eðli hrynháttarins, verður
að álykta að vísuorð hans sé veikara að upplýsingamætti en það
dróttkvæða. Það er aðeins eitt síendurtekið mynstur. A hinn bóg-
inn er auðséð hvaða ný svæði opnast merkingarsviðinu í þessum
hætti miðað við dróttkvæðið. Rytmi og mál dróttkvæðisins eru í
raun stöðugt flúr. Stíll þess miðar að yfirborðinu og það sem máli
skiptir er hin stöðuga ummyndun yfirborðsins frekar en fram-
vinda efnisins. Hrynhátturinn er trúhneigðari að því leyti að
grunnurinn, grunnur rytmans og orðsins taka að skipta máli á ný.
Auðveldara er að fella heila setningu að vísuorðinu, og þegar
framburður hennar fylgir ekki grunnrytmanum finnum við að
það er efnið sem sveigir háttinn að þörfum sínum. Grunnur ryt-
mans, reglulegur kristilegur taktur, skiptir mun meiru en taktur í
dróttkvæðinu, og líklega er hér mikilvægasta framlag hrynháttar-
ins til bragsögunnar: Að æ skýrar verður í vitundinni hvað er á
slaginu og hvað á móti því. Bragfræðilegt misgengi fær að sama
skapi meiri þýðingu. Það er líklega þess vegna sem hrynhátturinn
hefur sálræna dýpt sem ekki er að vænta í dróttkvæðinu.
Fræðilega séð virðist hrynhátturinn strangari en dróttkvæðið,
en eyra þessa tíma varnar honum að bera framburðinn ofurliði.
Bragurinn gengur hæfilega gegn framburði fornmálsins og það
getur leikið þannig á grunninum taktfasta að ekki verði úr daufur
reglulegur hrynsláttur. Hrynjandin fær nýja merkingu í hverri
línu. Bragurinn gefur málinu nýjan hljóm þar sem tvíliðurinn er
skýrt og skiljanlegt merki fyrir skynjunina, en verður ekki vél-
rænn. Hann velur eyranu orð sem mesta áherslu fá, en valið hlýð-
ir jafnt þörfum efnisins og bragarins. Takturinn reyndist skæðari
er fram í sótti og tungan tók að laga sig að honum.
Síðari hluti þessarar ritgerðar raun birtast í næsta hefti Skírnis.