Skírnir - 01.04.1994, Page 72
66
HERMANN PÁLSSON
SKÍRNIR
En það var þá siður þegar konungi var völlur haslaður að hann skyldi
eigi herja að skammlausu fyrr en orrustu væri lokið (132).
Nú er Egla ekki eina fornsagan sem getur um þá siðvenju að
hernaður væri bannaður eftir höslun uns orrusta væri háð. Orða-
lag í Hervarar sögu er engan veginn óskylt: „Það voru lög Heið-
reks konungs ef her var í landi en landskonungur haslaði völl og
lagði orrustustað, þá skyldu víkingar ekki herja áður orrusta væri
reynd“ (1924, 151). Slíkt kemur einnig heim við Göngu-Hrólfs
sögu: „[..] skaltu senda þeim mann að hasla þeim völl og bjóða
þeim til orrustu. Mega þeir þá eigi herja að réttum víkingalög-
um.“ (Fornaldar sögur 1950,111:269). I lýsingunni á Vínheiði seg-
ir um sendimenn Ólafs konungs þegar þeir komu á vettvang að
„þá voru þar settar upp heslistengur allt til ummerkja þar er sá
staður var er orrustan skyldi vera“ (132). Svo er hermt í Norna-
Gests þætti að Gandúlfs synir hasla Gjúkungum völl við landa-
mæri, „en skammt frá höfninni voru settar upp heslistengur þar
sem orrustan skyldi vera“ (Fornaldar sögur 1950, 1:322). I Kor-
máks sögu (IF 1939, 237-38) og Gísla sögu (Membrana Regia
1960, 10) er gert ráð fyrir að hólmstaður sé haslaður, og í Eglu er
svo búið um dómstað: „En þar er dómurinn var settur, var völlur
sléttur og settar niður heslistengur í völlinn í hring, en lögð um
utan snæri umhverfis; voru það kölluð vébönd" (154). Þegar þeir
Askmaður og kumpánar hans hleypa upp dómnum, þá skáru þeir
„í sundur véböndin og brutu niður stengurnar“ (157). Egill notar
níðstöng úr hesli (171), enda mun sá viður hafa verið talinn
gæddur einhverjum eiginleikum sem nú eru mönnum huldir.
IX. Hefndir
Hefndir og hefndarfýsn eru einhver rammasti þátturinn í ýmsum
fornsögum, enda mega þær sín mikils í Eglu. Miklu máli skiptir
sú tilhögun að landnám þeirra'Skalla-Gríms og Ketils hængs
leiddi af hefndum eftir Þórólf eldra. I vísu Kveld-Ulfs eftir fall
hans þokar harmur undir lokin fyrir þeim ugg að „skjótt muna't
hefnt, þótt hvettimk / hugr“ (60), en eftir dráp vildarmanna kon-
ungs hrósar Skalla-Grímur sigri: „Nú er hersis hefnd / við hilmi