Skírnir - 01.04.1994, Page 116
110
TORFI H. TULINIUS
SKÍRNIR
fyrir víg Þórólfs bróður síns. Konungur býður Skalla-Grími að
ganga í hirðlög og þjóna sér, en konungsþjónusta er vænlegust til
fjár og mannvirðinga í því samfélagi sem sagan lýsir.2 Hann úti-
lokar ekki að bætur komi fyrir Þórólf, líki honum vel við Skalla-
Grím og hans þjónustu. Svar Skalla-Gríms hljóðar svo:
Það var kunnigt hversu miklu Þórólfur var framar en ég er að sér ger um
alla hluti, og bar hann enga gæfu til að þjóna þér konungur. Nú mun eg
ekki taka það ráð. Eigi mun eg þjóna þér því að eg veit, að eg mun eigi
gæfu til bera að veita þér þá þjónustu sem ég myndi vilja og vert væri.
Hygg ég að mér verði meiri muna vant en Þórólfi. (397)
Þetta svar er tvírætt. Nærtækast er að skilja það svo að Skalla-
Grímur sé að sýna konungi lítillæti og telji sig ekki verðan að
þjóna honum þar sem Þórólfi bróður hans, sem þó var Skalla-
Grími fremri, tókst það ekki svo að konungi líkaði. Sá sem þekkir
til samskipta Þórólfs og Haralds kemst þó ekki hjá að láta sér
detta í hug að annað búi undir orðum Skalla-Gríms, því það var
Haraldur sjálfur sem veitti Þórólfi banasár (392). Raunar kemur
vart annað til greina en að þjónustan, sem Grímur vill veita kon-
ungi - og telur að hann eigi skilið að fá - sé að drepa hann. Þetta
staðfestist af seinustu setningu hans („Hygg ég að mér verði meiri
muna vant en Þórólfi“), sem glöggir lesendur átta sig á að vísar til
andlátsorða Þórólfs: „Nú gekk eg þremur fótum til skammt“
(392). Þau mælir Þórólfur eftir að hafa drepið merkismann Har-
alds sem stendur nokkrum skrefum framar en konungur. Ekki er
hægt að túlka setninguna öðruvísi en svo að Þórólfur harmi að
2 16. kafla segir Þórólfur Kveld-Úlfsson um hirðmenn Haralds konungs: „Eru
þeir menn haldnir miklu betur en allir aðrir í þessu landi. Er mér svo frá sagt
konungi að hann sé hinn mildasti af fégjöfum við menn sína og eigi síður þess
ör að gefa þeim framgang og veita ríki þeim er honum þykja til þess fallnir."
Reyndar bætir hann við: „En mér spyrst á þann veg til um alla þá er bakverp-
ast vilja við honum og þýðast eigi hann með vináttu sem allir verði ekki að
manna, stökkva sumir af landi á brott en sumir gerast leigumenn." Islendinga-
sögur og þattir I-III, útg. Bragi Halldórsson, Jón Torfason, Sverrir Tómasson
og Ornólfur Thorsson, Reykjavík 1988, bls. 373. Framvegis verður vitnað til
þessarar útgáfu með blaðsíðutali innan sviga.