Skírnir - 01.04.1994, Qupperneq 120

114
TORFI H. TULINIUS
SKÍRNIR
leyfa Agli að fara frjálsum ferða sinna og þess að missa sinn
tryggasta stuðningsmann og fjölda liðs með. Hinn útlægi kon-
ungur veit að lítið verður eftir af veldi hans ef Arinbjörn snýr
baki við honum. Egill er því nánast óhultur svo framarlega sem
hann ögrar ekki Eiríki of berlega. Því má segja að það sé ekki
kvæðið sem leysir höfuð hans, heldur eindreginn ásetningur Ar-
inbjarnar um að verja Egil með vopnum gegn mönnum konungs.
Þar sem staða Egils er orðin mun sterkari en í fyrstu, getur hann
auk þess leyft sér að hæðast svolítið að konungi, þótt hann verði
að fara varlega í sakirnar til að raska ekki þeirri viðkvæmu stöðu
sem komin er upp í viðskiptum þeirra Arinbjarnar og konungs.
Margræðni í tilsvörum virðist því nátengd valdbundnum sam-
skiptum í huga Egluhöfundar ekki síður en hjá Snorra og setur
hún mark sitt á öll viðskipti við Noregskonunga í sögunni. Þegar
menn tala við konunga, haga þeir orðum sínum á ákveðinn hátt,
hagræða sannleikanum stundum og jafnvel kemur fyrir að þeir
segi ósatt.9 Það þarf að tala varlega við yfirvaldið og forðast að
segja því sannleikann nema tryggt sé að manni hefnist ekki fyrir
það. Þetta kemur t.d. vel fram hjá Háreki Hildiríðarsyni þegar
hann biður um leyfi konungs til að mæla það er honum líkar
(380). Vald konungs yfir lífi manna og limum veldur því að það
getur verið skeinusamt að segja satt, en margræðni gerir mönnum
kleift að segja sannleikann á dulinn hátt, eða „yrkja fólgið", svo
notuð séu orð Snorra.
II
En það má finna fleiri tegundir margræðni í Egils sögu en marg-
ræðni í tilsvörum. Höfundur stundar sjálfur þá list að lýsa at-
9 Dæmi um að sannleikanum sé hagrætt eru orð Arinbjarnar við Eirík konung
um að Egill hafi komið sjálfviljugur á fund konungs í Jórvík (456) og frásögn
Egils af viðskilnaði hans og Eiríks þegar hann kemur fyrir Hákon Aðalsteins-
fóstra (465). Dæmi um að menn segi konungi ósatt er þegar Þórólfur Skalla-
Grímsson ber Eiríki blóðöx „kveðju Skalla-Gríms og sagði að hann hafði
þakksamlega tekið sending konungs, bar fram síðan langskipssegl gott er hann
sagði að Skalla-Grímur hefði sent konungi“ (417).