Skírnir - 01.04.1994, Page 242
236
ODDNÝ G. SVERRISDÓTTIR
SKÍRNIR
í yfirliti yfir þýskar sagnir eru ekki tekin dæmi um beygingu veikra
sagna, einungis er að finna lista yfir sterkar og óreglulegar sagnir í þýsku.
Fyrir framan listann eru skammstafanir sem sýna hvaða hjálparsögn til-
tekin sögn tekur með sér við myndun samsettra tíða:
H merkir að hjálparsögnin er ‘haben’, einnig í samsetningum.
S merkir að hjálparsögnin er ‘sein’, einnig í samsetningum.
h merkir að hjálparsögnin er ‘haben’, en til eru samsettar sagnir með
‘sein’
s merkir að hjálparsögnin er ‘sein’, en til eru samsettar sagnir með
‘haben’
b merkir að hjálparsögnin er ýmist ‘haben’ eða ‘sein’.9
Þar sem engin dæmi eru sýnd um notkun hjálparsagnanna ‘haben’ og
‘sein’ í samsetningum má búast við að notendur kunni að ruglast við val
á hjálparsögn í einstökum tilfellum, sérstaklega þegar um sjaldgæfa notk-
un er að ræða. Sögnin fallen er t.d. gefin með s, laufen er gefin með b.
I þýska listanum má sjá mynd sagnanna í nh., 3.p.et.nt., 3.p.et.þt. og
lh.þt.
I þeim tilvikum þar sem sagnir geta myndað þátíð með tvennum
hætti er einungis önnur myndin sýnd. Sem dæmi má nefna að sögnin
backen er ýmist til sem buk eða backte í þátíð. I orðabókinni er einung-
is getið um þátíðarmyndina backte.
Til samræmis við listann yfir óreglulegar sagnir í íslensku hefði verið
æskilegt að sýna einnig viðtengingarhátt þátíðar af þýskum sögnum. Sem
dæmi má nefna að stehen er í viðtengingarhætti þátíðar stánde og er það
regluleg myndun viðtengingarháttar þátíðar en einnig er til myndin
stiinde. Þó að þessar eldri gerðir viðtengingarháttarins séu á undanhaldi
væri æskilegt að geta þeirra í töflum yfir sagnir í orðabók af þessari
stærð.10
Upplýsingar um hljóðritun og framburð, áherslur orða og línuskipt-
ingu er ekki að finna í Islensk-þýskri orðabók.
Málfrœðiupplýsingar með einstökum uppflettiorðum
Orðflokkur er sýndur við hvert íslenskt uppflettiorð og jafngildi þess á
þýsku. Sé flett upp á nafnorði eru einnig upplýsingar um kyn, eignar-
9 Sjá Björn Ellertsson: Islensk-þýsk orðabók, bls. xxiii.
10 Varðandi þetta atriði er einnig ósamræmi á milli Duden: Deutsche
Rechtschreibung. 20. Ausgabe sem gefur upp myndina ‘du stiindest háufig
auch stándest‘ sjá undir stehen og Gerhard Wahrig: Deutsches Wörterbuch.
Gútersloh 1986 sem gefur upp stánde (stiinde) undir stehen.