Skírnir - 01.04.1994, Page 249
BJARNI GUÐNASON:
Merkisrit um sögur af
Ragnari loðbrók
Rory McTurk
Studies in Ragnars saga Loðbrókar
and its Major Scandinavian Analogues
Medium Ævum Monographs. New Series XV
The Society for the Study of Mediæval
Languages and Literature
Oxford 1991
ÞÓTT þetta rannsóknarrit Rory McTurks (sem er háskólakennari í
Leeds) hafi birst fyrir þónokkru, vil ég ekki láta hjá líða að vekja athygli
á því með örfáum orðum sökum þess, hversu mikilvægar rannsóknir
hans eru fyrir skilning manna á upptökum íslenskra fornaldarsagna og
tengslum þeirra við samkynja erlendar frásagnir. Ragnars saga loðbrókar
er meðal kunnustu fornaldarsagna. Hún er enn til í ýmsum gerðum, sem
sýna dálæti Islendinga á fjölskrúðugum frásögnum af Ragnari loðbrók,
sem hafa sætt forvitnilegri þróun frá atvikum og sagnmyndun til ritaðra
sagna.
Rætur Ragnars sögu liggja einkum í jarðvegi hetjusagna, víkinga-
sagna og ævintýra, og eru auðsæ náin efnisleg tengsl með sögunni og er-
lendum frásögnum af Ragnari, ekki síst Danasögu Saxa hins málspaka,
sem tók saman sögu sína um 1200. Varpar Ragnars saga þannig ljósi á
forsögulegar frásagnir af Danakonungum og þróun þeirra, sýnir sam-
band fornaldarsagna og konungasagna og gefur góða vísbendingu um, að
ritun fornaldarsagna hér á landi hafi hafist á fyrra hluta 13. aldar. Eigi er
um að villast, að viðfangsefni McTurks er að sama skapi merkilegt og
það er vandasamt.
Það leikur ekki á tveim tungum, að Ragnar loðbrók hefur með hern-
aði sínum unnið sér slíkan orðstír í sögum og kvæðum og annálum
margra þjóða, að hann hefur orðið eins konar spegilmynd víkingaaldar-
innar í augum norrænna manna. Hann er hvorttveggja hinn ótrauði vík-
ingur, sem fer land úr landi í leit að frægð og frama, og hin sanna hetja,
sem banar ormi, þegar aðrir duga ekki til og deyr að lokum hetjudauða
fjarri heimahögum. Með hernaði sínum víða um lönd slá Ragnarssynir
eða Loðbrókarsynir ljóma á nafn föður síns. Það er með ólíkindum,
Skírnir, 168. ár (vor 1994)