Skírnir - 01.04.1999, Síða 69

SKÍRNIR ÞEGAR ÍSLENDINGAR URÐU FORFEÐUR ÞJÓÐVERJA
63
Menningu Islands á víkingaöld. Niedner virðist hafa verið sá
Thule-manna sem stóð einna næst Diederichs í lífsskoðunum. I
nefndu riti blandar hann saman nýrómantík og kynþáttahyggju.
Hann telur að í norræna eðlinu búi sérstakur „lífskraftur" sem er
yfirskilvitlegt hugtak úr lífsspekinni (Lebensphilosophie) og
merkir því ekki aðeins líkams- eða viljastyrk. Söguhetjum forn-
ritanna lýsir hann oft sem Kraftnatur og skýrir bardagagleði
þeirra með því að þessi kraftur hafi einfaldlega þurft að fá útrás:
„I hverjum Islendingi örlaði á berserk."38 Nokkur hernaðar-
hyggja felst í þeirri kenningu hans að bardagahvöt Islendinga hafi
beinst inn á við þegar henni varð ekki svalað í „stríði fyrir föður-
Iandið“ (s. 181). Niedner munar ekki um að rekja stríðssigra
Frakka og Englendinga í sögunni, já sjálfa tilurð breska heims-
veldisins, til hins norræna „krafts“, nefnilega til blóðblöndunar
þessara þjóða við norræna víkinga (s. 175). I Thule-ritröðinni sér
þess víða stað, eins og Zernack hefur bent á, að þýðendurnir
höfðu sérstakan áhuga á bændum. Þannig talar Niedner um per-
sónur sagnanna sem „eðalbændur" (Edelbauer) og sumar þýðing-
arnar (t.a.m. Heuslers) bera sama áhuga vitni.39
Þrátt fyrir stefnumarkandi áhrif Niedners í upphafi Thule-
útgáfunnar mættust í henni ólíkir hugmyndastraumar. Saga
útgáfunnar hefði án efa orðið allt önnur ef ekki hefði dregið til
stórtíðinda í Þýskalandi á þann hátt er raun varð á þegar Thule
var á fjórða ári.
Grettir og Skarphéðinn á vesturvígstöðvunum
Skerpir ekki þvílíkt stríð skilning á hnefaréttar-
hugsjónum íslendingasagna og hetjukvæðanna?40
Það hefur lengi verið mönnum ráðgáta af hverju þýskir lista- og
menntamenn fögnuðu upphafi fyrri heimsstyrjaldar jafn eindreg-
38 Felix Niedner: Islands Kultur zur Wikingerzeit. Thule, Einleitungshand. Jena
1913, s. 81.
39 Zernack: Geschichten aus Thule, s. 354.
40 Heusler til Ranisch, 28. ágúst 1914, Andreas Heusler an Wilhelm Ranisch.
Briefe aus den Jahren 1890-1940. Klaus Dúwel og Heinrich Beck sáu um út-
gáfuna. Basel/Frankfurt am Main 1989, s. 374.