Skírnir - 01.04.1999, Page 93
SKÍRNIR ÞEGAR ÍSLENDINGAR URÐU FORFEÐUR ÞJÓÐVERJA 87
Sýn Hermans Wirth á „norðrið“ var önnur, dulrænni og öfga-
fyllri en sú sem Niedner, Heusler og flestir aðrir aðstandendur
Thule-útgáfunnar höfðu, enda birtast nöfn þeirra ekki í bækling-
um Wirthfélagsins. Diederichs reyndi ítrekað að fá Heusler til
liðs við skjólstæðing sinn en án árangurs, ef marka má frásögn
þess síðarnefnda:
Guð minn góður. Maður á sinn skerf af góðmennsku og getur stundum
komið til móts við fólk nokkur hundruð skref, gefið eftir. En þessi brjál-
aða dulræna stefna fór út fyrir öll mörk. Diederichs gafst upp eftir tvö,
þrjú bréf og sagði eitthvað á þá leið að ég væri jarðbundinn Svisslending-
ur, óforbetranlegur. Maður getur vorkennt þessum heiðvirða hugsjóna-
manni að eiga eftir að tapa svona hörmulega á þessari ófreskju [þ.e. riti
Wirths]!101
Það kemur tæplega á óvart að sá Thule-manna sem lét leiðast út á
braut kynþáttadulhyggjunnar var Gustav Neckel. Það varð til
þess að leiðir skildi með honum og Heusler sem furðaði sig mjög
á vísindalegum villigötum þessa fyrrum skjólstæðings síns og eft-
irmanns í Berlín.102
Á lokaskeiði Weimarlýðveldisins hafði Diederichsforlagið
snúið af braut sinni sem fjölbreytt bókaforlag með tilhneigingu til
nýrómantíkur yfir í að vera „framleiðandi þjóðernis- og kyn-
þáttahyggjubókmennta“ eins og Gangolf Húbinger, einn helsti
sérfræðingur um sögu Diederichsforlagsins, hefur komist að
orði.103 Diederichs hafði um leið sameinað tvo strauma í viðtöku-
sögu íslenskra fornbókmennta: margháttaða germanaaðdáun
germanistanna og trúarlega germanadýrkun dulspekinganna.
Herman Wirth hafði brugðið upp heimsmynd sem samræmdist
ævilangri trúarþrá Eugens Diederichs og staðfesti sannfæringu
hans um ágæti þjóðar sinnar og efasemdir um nútímamenningu
sem virtist standa svo tæpt eftir hremmingar millistríðsáranna.
101 Heusler til Ranisch, 24. mars 1929. Briefe, s. 515.
102 Heusler til Ranisch, 26. feb. 1933. Briefe, s. 560. Einnig: Heusler til Ranisch,
6. apríl 1933. Sama rit, s. 563. Neckei gerðist ekki opinber stuðningsmaður
Wirths en tók að skrifa í anda kynþáttadulhyggjumanna og birta greinar í
ritum þeirra.
103 Gangolf Hiibinger: Eugen Diederichs’ Bemiihungen, s. 261.