Skírnir - 01.04.1999, Page 100
94
PLATON
SKÍRNIR
verið gjörsamlega utangátta og sofandi og orðlaus um verk
annarra myndhöggvara?
Jón: Nei, það veit guð, að aldrei hef ég fundið nokkurn slíkan.
Sókrates: Og það sem meira er, virðist mér, þú hefur hvergi
nokkurs staðar fundið mann - hvorki hvað varðar flautuleik,
hörpuleik, eða söng, né heldur kvæðaþul - sem er fær um að
útskýra verk Ólymposar, Þamyrasar, Orfeosar eða Femíosar
kvæðaþuls frá Iþöku,8 en er ráðþrota og hefur ekkert að segja
um Jón frá Efesus og hvort hann fari vel með kvæði eða ekki.
Jón: Eg hef ekkert að mæla á móti þér um þetta Sókrates. En hitt
veit ég með sjálfum mér, að ég tala manna fallegast um Hómer
og hef mest um hann að segja, og allir aðrir segja að ég geri
það vel. Aftur á móti er því ekki eins farið með hin skáldin.
Endilega athugaðu hvernig á þessu stendur.
Sókrates: Eg sé það, kæri Jón, og ég ætla sannarlega að sýna þér
hvað mér sýnist það vera. Því það að tala vel um Hómer, sem
þér er lagið, eins og ég sagði rétt í þessu, er ekki list heldur er
það guðlegur kraftur sem hrærir þig. Alveg eins og í steinin-
um sem Evripídes nefndi segulstál, en flestir nefna Herakles-
arstein.9 Þessi steinn dregur ekki bara að sér járnhringi, heldur
setur líka kraft í hringina, svo þeir geta aftur gert það sama og
steinninn, dregið að sér aðra járnhringi. Svo að stundum fest-
ast járnhringir og bútar hver við annan og það myndast löng
keðja, en þeir eru allir háðir þessum krafti úr steininum.
Þannig veitir sönggyðjan10 líka innblástur, og gegnum hina
innblásnu fyllast aðrir innblæstri og órofa keðja myndast. Það
fræga Trójuhest. Þeódoros var uppfinningamaður og listamaður sem var uppi
um miðja sjöttu öld f.Kr.
8 Ólympos var goðsögulegur upphafsmaður flautuleiks. Þamyras var frægur
þrakverskur hörpuleikari. Orfeos er hinn frægi söngvari, þekktur úr goðsög-
unni um Orfeos og Evridís. Femíos var skáldið sem var neytt til að syngja fyr-
ir biðla Penelópu í Odysseifskvióu.
9 Segulstál frá Magnesíu og Herakleiu í Litlu-Asíu, og þaðan eru þessi nöfn
komin, Magnesía og Heraklesarsteinn. Vísunin í Evripídes er brot 571 úr leik-
ritinu Önusi.
10 Sönggyðjurnar, Moúaai, voru dætur Seifs og skáldin ákölluðu þær í verkum
sínum til að geta ort og sagt rétt frá. Þessi bón til sönggyðjanna varð með tím-
anum klassískur frasi í bókmenntum.