Skírnir - 01.04.1999, Page 192

186
ERLENDUR HARALDSSON
SKÍRNIR
Bandaríkjunum (87%). Önnur Evrópulönd hafa lægri hundraðs-
tölu, sum mun lægri, svo sem Danmörk með 58% og Frakkland
með 62%.
En hvað um reynslu af látnum? I könnun höfundar árin 1974-
75 taldi 31% sig hafa orðið vart við látinn mann og í hinni alþjóð-
legu gildakönnun árið 1984 kvaðst 41% hafa fundið fyrir nálægð
látins manns. Tölur frá Bandaríkjunum í þremur könnunum sem
þar hafa verið gerðar eru 27% (1973), 31% (1984) og 42%
(1987).14 Nær samhljóða hundraðstölur Islendinga og Banda-
ríkjamanna eru þó ekki umtalsvert hærri en hjá Itölum (34%), og
Þjóðverjar (28%) og Bretar (26%) fylgja fast á eftir. Sé litið á íbúa
Vestur-Evrópu í heild kemur í ljós að fjórðungur þeirra telur sig
hafa persónulega reynslu af látnum („draugum"). Eftirtektarvert
er hve tölurnar frá hinum Norðurlöndunum eru lágar, frá 9 til
14%, lægstar hjá Norðmönnum. I töflunni hér að framan má sjá
tölur um dulræna reynslu manna í ýmsum löndum.
Niðurstaðan um dultrú og draugatrú okkar íslendinga er því
sú að alþjóðlegur samanburður leiðir í ljós að við erum ekki ein-
stök á þessu sviði, einungis í hópi þeirra hæstu og þar í góðum fé-
lagsskap að mínu mati.
Þá er það þjóðtrúin, sem í huga mínum er fyrst og fremst hin
séríslenska þjóðtrú, svo sem trú á fylgjur, álfa og huldufólk og
álagabletti. Hér vantar rannsóknir og kannanir sem leyfa saman-
burð við önnur lönd. Þjóðfræðingar ættu að taka til hendinni,
leita út fyrir landsteinana og kanna skipulega hvort finna megi
þessa trú eða sambærilega hefð á Norðurlöndum eða Irlandi og
Bretlandi. Hugsanlega gætu slíkar kannanir varpað ljósi á upp-
runa hinnar séríslensku þjóðtrúar. Fyrir mörgum árum var því
skotið að mér að á Irlandi væri í sveitum talað um „spelled
spots“, það er staði eða bletti sem álög eða einhvers konar töfrar
lægju á. Ef það reynist rétt, en engin slík trú finnst í Noregi, væri
það ábending um hvert rekja megi trú á álagabletti.
Erlendur Haraldsson
14 Andrew M. Greeley. „Mysticism Goes Mainstream." American Health, jan./
feb. 1987, 47-49.