Skírnir - 01.04.1999, Page 196
190
ÞÓRARINN HJARTARSON
SKÍRNIR
fjárfesta gagnvart stjórnvöldum verði stórkostlega aukin. For-
ystumenn WTO hafa tekið þátt í gerð sáttmálans og ætlunin
sýnist vera sú að WTO taki hann upp eftir að hann hefur verið
viðtekinn af OECD.
Með þessari þróun er æ meir þrengt olnbogarými þjóðþinga
til að setja eigin samfélagi reglur og ráða eigin málum, jafnt í efna-
hagslegum og menningarlegum efnum, brotin eru niður hvers
konar höft og múrar í milliríkjaviðskiptum, styrkjapólitík, ríkis-
afskipti og hagstjórnartæki stjórnvalda. Á þessu tímabili hefur
gjaldeyriseftirlit stjórnvalda og höft á gjaldeyrisviðskiptum einnig
að mestu verið afnumin. Afleiðingarnar eru dramatískar. Af 100
stærstu efnahagslegu einingum í heiminum fyrri hluta árs 1998
voru 51 auðhringur en 49 ríki. Á sjö árum, 1983-1990, sjöfölduð-
ust erlendar fjárfestingar fjárfesta í OECD-ríkjunum. Fjármála-
risarnir flytja fjármagn til svæða sem hagstæðust eru fyrir
viðkomandi starfsemi þá stundina með tilliti til vinnuafls, skatta
o.fl. Vinnuaflskrefjandi framleiðslueiningar hafa þeir einkum flutt
til láglaunalanda. Afleiðing þessa er endalaus samkeppni ríkis-
stjórna um lægri skatta og sparnað í opinberri þjónustu til að
þóknast fjárfestingarisunum, og önnur afleiðing er hraðvaxandi
atvinnuleysi í gömlu iðnríkjunum. Atvinnuleysi í ríkjum Evrópu-
sambandsins jókst um 50% á árunum 1990-1997.
Evrópusamruninn er hið pólitíska framlag Evrópu til mark-
aðsvæðingar og hnattvæðingar. Meginatriðið er „fjórfrelsið“,
frjálst flæði fjármagns, verslunarvöru, þjónustu og vinnuafls á
sameiginlegum innri markaði Evrópska efnahagssvæðisins (EES),
að viðbættum Maastrichtsamningnum fyrir sjálf bandalagsríkin.
Eðlislæg samþjöppun auðmagnsins fær að njóta sín til að há-
marka arðsemina, vöru- og framleiðslustaðlar eru samræmdir og
reynt er að útiloka sem mest þjóðlega skipulagningu framleiðslu,
félags- og menningarmála. Þjóðríkið er til trafala þegar evrópskir
fjármálarisar vilja auka hagræðinguna inn á við og styrkja sig í
samkeppninni um heimsmarkaðinn út á við. Sjálfvirkni markað-
arins skal ráða og stjórntækjum ríkisstjórna fækkar að sama
skapi. Hvers „frelsi" hér er verið að 'tryggja sést af því að verð-
bréfafjárfestingar flæða milli ríkjanna svo líklega nemur nokkrum