Skírnir - 01.04.1999, Page 213
SKÍRNIR
ENDURSKOÐUÐ ENDURSKOÐUN
207
Vandinn er að veita almenningi innsýn í ákvarðanatökuna - eða
hvar er sameiginlegur vettvangur fyrir umræðu um hana? Hvar er
sameiginleg evrópsk sjálfskennd sem væri forsenda fyrir slíku
virku lýðræði? Á hvaða sameiginlega menningararfi á hún að
byggjast? Miðaldakirkjunni eða kannski menningararfi heims-
valdastefnunnar?
Gallinn er einmitt sá að þessi samkennd, sameiginlegi bak-
grunnur og gildi eða sameiginleg pólitíska menning, er ekki til.
Að það sem sameinaði stofnendur ESB hafi verið ástin á friði og
lýðræði nenni ég ekki að ræða. Rómarsáttmálinn og síðan
Maastrichtsáttmálinn innihalda einkum efnahagsleg markmið.
Breytingar í félagslegum efnum, menningarmálum og umhverfis-
málum eru fyrst og fremst þær sem ný og samræmd efnahags-
stefna kallar á til að ekki komi til samkeppnishamlandi truflana
og hið frjálsa flæði hafi sambærileg skilyrði um allt svæðið. Og
þær breytingar eru verulegar því það er margt sem getur virkað
truflandi á flæðið. I Maastricht var stefnan sett á myntbandalag
og aðildarríkjum sett mjög ströng skilyrði í efnahagsmálum, sem
neyða ríkin til að reka sömu stefnu, stefnu sem leiði til núllverð-
bólgu og bindur hendur ríkisstjórna í sambandi við fjárlög og
skattamál - og herðir á markaðsvæðingunni.
ESB-stjórnarfarið er vald elítunnar, enda er samrunaþróunin
knúin áfram af henni, oftar en ekki gegn mótþróafullum þegnum.
Þessi elíta tekur engin rök gild nema rök efnahagslegrar hagræð-
ingar. Möguleikar þegnanna til að hafa áhrif á ákvarðanir skipta
hana litlu máli - nema hvað of mikil afskipti þeirra væru til
trafala. Það sér hver heilvita maður að möguleikar innlendrar
grasrótarandstöðu eru meiri til að hafa áhrif á ríkisstjórn Islands,
meðan úrslitavaldið er hjá henni, en að hafa áhrif á framkvæmda-
stjórn ESB, ráðherraráðið eða meirihlutann á Evrópuþinginu í
Strassborg.
Lýðræðisást getur það ekki verið sem býr undir hjá áhuga-
sveitinni um evrópska samrunann. Þau áhrif á eigin mál sem
íslensk alþýða hafði áunnið sér þrátt fyrir allt, ekki síst fyrir
tilverknað þjóðernishreyfingar, bændahreyfingar og síðan verka-
lýðshreyfingar, fara nú aftur þverrandi, m.a. fyrir virkan tilverkn-
að markaðshyggjumanna og Evrópusinna.