Skírnir - 01.04.1999, Side 215

GREINAR UM BÆKUR
ITAMAR EVEN-ZOHAR
Heildarútgáfa
íslendingasagna á ensku
The Complete Sagas of Icelanders I-V
Aðalritstjóri Viðar Hreinsson
Reykjavík 1997
heildarÚtgáfa Bókaútgáfu Leifs Eiríkssonar á íslendingasögum og
-þáttum á ensku er aðdáunarvert framtak sem verðskuldar einróma lof. I
fyrsta sinn í sögu fornsagnaþýðinga fá í það minnsta enskumælandi les-
endur tækifæri til að kynnast betur ríkidœmi og fjölbreytni íslenskra
miðaldabókmennta. Sérstaða og einstök stórvirki þessarar bókmennta-
hefðar, sem enn eru ekki nógu kunn í „heimsbókmenntasögum", verða
vegna þessa framtaks mun aðgengilegri en áður. Þetta er sannarlega eftir-
tektarvert framlag til þess að afla einstæðum menningarafurðum Islands
alþjóðlegrar viðurkenningar.
Ritstjórar safnsins hafa lagt mikla vinnu og faglegan metnað í ólíka
þætti verksins.
I fyrsta lagi hafa þeir ákveðið að gera safnið eins fjölbreytt og mögu-
legt er. Afleiðingin er sú að nokkuð einsleit mynd Islendingasagna sem
hefur vafalaust skapast af áhrifum stóru sagnanna - Njálu, Laxdælu og
Eglu - víkur fyrir fjölbreyttari blöndu sem býr yfir margvíslegum and-
blæ, tragískum og kómískum; fyndni, háðsádeilu og frásagnargleði og
djúpum skilningi á mannlegu eðli búnum í form frásagnar sem einkenn-
ist af ofgnótt aðferða og stílbragða. Þótt margar sagnanna sem hér eru
þýddar hafi birst í öðrum fornsagnasöfnum, gefur þessi heildarútgáfa
þeim nýstárlegt og margradda yfirbragð. Þar að auki virðast nokkrir
textanna hafa verið þýddir hér í fyrsta sinn, einkum þeir styttri.
I öðru lagi hafa ritstjórarnir ákveðið að reyna að fylgja íslenska
frumtextanum mun nánar en hingað til hefur verið gert. Þetta þýðir í
grundvallaratriðum að textinn er birtur í heild sinni án úrfellinga, t.d.
ættartalna sem hafa nánast samkvæmt hefð verið álitnar „ónauðsynlegar“
í enskum þýðingum. Þegar kemur að flóknari þáttum útgáfunnar má
greina tilraunir til að forðast ríkjandi venjur í þýðingu fornsagna á
ensku. Samkvæmt þessum venjum hafa menn forðast allt sem álitið er
„erfitt“ en þess í stað umorðað það með föstum orðasamböndum. Til
dæmis hefur allt myndmál verið umorðað og föst orðasambönd komið í
staðinn. Þetta hefur einnig gilt um mörg þeirra stílbragða sem gefa ís-
lenska textanum svip og snerpu. I þessu nýja verki er á hinn bóginn
reynt af einurð að kljást við erfiðleikana með því að leita lausna sem eru í