Skagfirðingabók - 01.01.1970, Blaðsíða 46

SKAGFIRBINGABÓK
september, varS stiftamtmaður að endurnýja skipun sína, því svo er
að sjá sem séra Þorkell hafi færzt undan að taka þetta starf á hendur,
en bent á séra Erlend á Hrafnagili sem sér hæfari mann. Þjónaði
hann biskupsembættinu tvö næstu ár, unz Sigurður Stefánsson tók
sæti á biskupsstóli 1789- Eftir andlát Sigurðar biskups 1798 var séra
Þorkell að nýju skipaður stiftprófastur. Þjónaði hann því embætti til
ársins 1802, er Geir Vídalín varð biskup yfir öllu landinu, samkvæmt
konungsúrskurði 2. október 1801. Á þessum árum 1789—1802 vígði
hann tíu presta (H. Þ.: Guðfræðingatal 1707—1907). Og í veikinda-
forföllum Árna biskups vígði hann áður tvo presta, þá Pétur Pétursson
og Árna Illugason. Síðar vígði hann þrjá presta í umboði Geirs biskups.
Hinn síðasti þeirra var Páll skólameistari Hjálmarsson. Hann var vígð-
ur til Staðar á Reykjanesi hinn 15. maí 1814. Var það síðasta prests-
vígsla í Hóladómkirkju á 19. öld.
Um aldamótin 1800 sneyddist mjög um á Hólastað sem kunnugt er.
Þá var staðurinn sviptur biskupsstól og skóla. Síðustu stúdentarnir
voru brautskráðir þaðan vorið 1802. Má vita, að Norðlendingar hafa
tekið sér þetta mjög nærri, þótt þeim heppnaðist ekki að fá rönd við
reist. Má vera, að þeir hafi ekki haldið nægilega fast á málstað sínum.
En á þeim sannaðist hið fornkveðna, „að enginn veit hvað átt hefur
fyrr en misst hefur". Er það trú mín, að hefði Árna biskups Þórarins-
sonar þá enn notið við, þá mundi betur hafa skipazt. Er engin ástæða
til að hafa orð um það í þessum þætti. Prentsmiðjan, sem lengi hafði
verið á staðnum, var flutt þaðan suður að Leirárgörðum 1799. Upphafs-
maður þeirra framkvæmda var Ólafur Stefánsson stiftamtmaður. Er það
athyglivert og raunalegt, að þeir Stefán amtmaður á Möðruvöllum og
Þorkell Ólafsson stiftprófastur studdu báðir þessa tillögu stiftamt-
manns. Töldu þeir prentsmiðjuna svo illa komna, að ógerlegt væri að
endurnýja hana og halda henni við. Þó er það víst, að bækur voru
prentaðar á Hólum allt fram á árið 1799. Er ekki ólíklegt, að þessir
norðlenzku fyrirmenn hafi iðrazt auðsveipni sinnar síðar. Prentsmiðj-
an mátti vel vera — ef í góðra manna höndum hefði verið — höfuð-
vígi biskupsstólsins og skólans á Hólum.
44