Skagfirðingabók - 01.01.1970, Side 56

SKAGFIRBINGABÓK
bæ og er maður ókunnur að öðru. Suðurmörk á landnámi Úlfljóts eru
óvís, en trúlega fylgdu þau Víðimýrará, og hefur hann þá átt spildu
vestur og upp til fjalls, austan við landnám Sæmundar, en sunnan
árinnar hefur verið landnám Álfgeirs á Álfgeirsvöllum. Gera má ráð
fyrir, að Úlfljótur hafi komið út ekki löngu síðar en Sæmundur,
því hæpið er, að héraðið framar hafi verið numið á undan Sæmundar-
hlíð neðan ár og Langholti austur í Vötn og þannig skilið eftir stórt
og gott land ónumið. En af því leiðir aftur, að landnámsmenn, sem
næstir komu í Gönguskarðsárós og leituðu landa í vestanverðu hérað-
inu, urðu að sækja fram um Reykjarhól, áður en þeir komu í ónum-
ið land.
Af landnámum sunnan Reykjarhóls er eitt langtum stærst, land
Eiríks Hróaldssonar. Af þeirri ástæðu er sennilegt, að hann hafi kom-
ið út, áður en framhéraðið byggðist vestan Vatna og haft óbundnar
hendur. Hann nemur Tungusveit alla milli Svartár og Jökulsár (Hér-
aðsvatna), er þá mun hafa fallið með Tungunni að austan, síðan lönd
öll í suður milli Gljúfurár, sem fellur til Svartár rétt sunnan Gil-
haga, og Jökulsár eystri; þó var Austurdalur vestanverður sunnan
Merkigils, að því er helzt verður skilið, ekki í landnámi hans, því On-
undur víss, er nam dalinn austanverðan, sunnan Merkigils, hafði veð-
ur af Eiríki, þá er hann „vildi til fara að nema dalinn allan allt fyrir
vestan", varð skjótari til „og skaut yfir ána með tunduröru og helgaði
sér svo landið fyrir vestan og bjó milli á",1 þ. e. að Ábæ.
Arfsögn þessi er fornleg, og hún geymir þá vitneskju, að Onund-
ur víss og Eiríkur hafi numið land mjög um sama leyti; getur þó ver-
ið, að Onundur hafi komið á undan, en ekki þurft að helga sér landið
vestan Jökulsár, fyrr en Eiríkur bjóst til að nema það. Dalinn austan-
1 Vafasöm þykir mér sú skýring Margeirs Jónssonar (Torskilin bæjanöfn í
Skagafjarðarsýslu, bls. 10), sem Olafur Lárusson notar (Landnám í Skagafirði,
bls. 110) og síðan Jakob Benediktsson í útgáfu sinni á Landnámabók, Rvík
1968, að orðalagið „milli á" merki: milli Abæjarár og Tinnár. Tinná er um
einnar stundar lestargang framar í dalnum en Abæjará, margfaldlega í hvarfi
frá Abæ og einkennir því ekki neinn veginn bæjarstæðið, þegar þangað er horft.
Abær stendur fast við Abæjará, sem fellur í Jökulsá þar niðurundan. Þess
vegna er miklu eðlilegra, að orðalagið visi til legu bæjarins milli Ábæjarár og
Jökulsár, þ. e. í horninu, sem verður á milli þeirra.
54