Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1997, Qupperneq 82

Múlaþing
verið fluttar burtu en smábeinin orðið eftir.
Kirkjan á Stöng er talin hafa farið í eyði á
12. öld.17
Hafí hin meinta kirkja á Geirsstöðum
lagst af um svipað leyti, hljóta öll bein og
kirkjumunir að hafa verið flutt þaðan og í
næstu kirkju. I gryijunni sunnan við rústina
fundust einungis smábein af beinagrindum
manna. Þetta skýrir einnig það að við
uppgröftinn á rúst I á Geirsstöðum fannst
ekki einn einasti gripur. Auk þessa má nefna
að vegna þessara sérstæðu laga um flutning
elstu kirkna hlýtur yfírleitt að reynast erfítt
að finna kirkjur frá fyrstu öldum íslenskrar
kirkjusögu.
Lokaorð
Margir telja að fyrstu kirkjur landsins
hafí verið reistar í nágrenni við forna
helgistaði. Til eru fjölmörg dæmi um að
kirkjur standi á stöðum sem bera nafnið Hof
eða Hofstaðir. Skýringin á þessu er stundum
talin liggja í því að kirkjur risu fyrst, eins og
áður sagði, sennilega á höfúðbólum goða og
höfðingja.18 Bæjarstæðið á Geirsstöðum í
Hróarstungu er gríðarlega stórt, svo stórt að
enginn vafí leikur á að á bænum bjó
höfðingi. I Fljótsdælu er getið um Hróar, son
landnámsmannsins Una danska. Hann á að
hafa búið á Hofí í Tungu. Hof er sagt hafa
staðið vestan Lagarfljóts, austan Jökulsár og
utan Rangár.19 í dag er ekki vitað hvar Hof
stóð, hafí býlið nokkum tíma verið til, en
þessi lýsing kemur vel heim og saman við
staðsetningu Geirsstaða. Sagan segir að
Hróar hafí yfirgefið býli sitt og flutt Hof sitt
að Kirkjubæ. Hver veit nema að hér sé
fúndið Hof hvar Hróar bjó, sem Hróarstunga
er kennd við.
Heimildaskrá:
Austfirðingasögur. MCML (1950).
Islensk fornrit. XI. Bindi. Jón Jóhannesson
gaf út. Hið íslenzka fomritafélag.
Hjalti Hugason 1996: Upphaf kristni og
kirkju til 1150. Saga kristni á Islandi í 1000
ár. Handrit frá 30. janúar 1996.
Hjörleifur Stefánsson 1997: íslenskar
miðaldakirkjur. Kirkja og kirkjuskrúð.
Ritstjórar: Lilja Amadóttir og Ketil Kiran.
Norsk Institutt for Kulturminneforskning og
Þjóðminjasafn Islands.
Islenzkt fornbréfasafn. XIII bindi. 1555-
1562. Hið íslenska bókmenntafélag. 1933-
1939. Félagsprent. Reykjavík.
Islenskur söguatlas. 1990. 1. bindi. Frá
öndverðu til 18. aldar. Ritstjórar: Árni
Daníel Júlíusson, Jón Olafúr Isberg og Helgi
Skúli Kjartansson. Almenna bókafélagið.
Jón Steffenssen 1975: Menning og
meinsemdir. Ritgerðasafn um mótunarsögu
íslenskrar þjóðar og baráttu hennar við
hungur og sóttir. Sögufélagið.
Magnús A. Sigurgeirsson 1997:
Fornleifarannsókn að Geirsstöðum í
Hróarstungu sumarið 1997 -greining
17 Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson 1996:129-130.
18 Hjalli Hugason 1996:119-120.
19 Austfirðingasögur 1950:21.
80