Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1997, Blaðsíða 126

Múlaþing
Einar Þórðarson
það og eins oft venja að gefa gestum mat
sem kaffí. Lýsi notuðu menn almennt til
ljósmatar. Sá jeg fyrst týruglas veturinn
1874-5, og þótti mjer skrítið, að ekki skyldi
þurfa að gjöra að ljósinu á því eins og á
lýsiskolunni. Sendibrjef voru alment lökk-
uð. Flestir brúkuðu rautt lakk. Þegar lakk-
ið var svart, sögðu menn að það væri sorg-
arlakk. Vissi jeg og, að ýmsir brúkuðu svart
lakk fyrir brjef sín, er höfðu einhverja
harma að bera; en eigi veit jeg, hvort það
hefur verið undantekningarlaust. Umslag
sá jeg fyrst á Hofi í Vopnafirði vorið 1875,
hjá síra Jóni Halldórssyni, en fljótt urðu þau
almenn úr því. Sarna er að segja með stein-
olíuna, að hún útbreyddist fljótt. Flestir
keyptu þegar lampa, en sumir brúkuðu þó
fyrst týruglös. Kaffibrúkunin jókst og
fljótt, og bráðlega þótti eigi bjóðandi gest-
um nema sætt kaffi með bakningum. Sum-
arið 1873 keypti faðir minn fyrst skoskt ljá-
blað, en sjálfur varð hann að slá með lján-
um, því vinnumenn hans þóttust ekki geta
brúkað hann. Á kvöldin lásu menn íslend-
ingasögur og Noregskonunga, eða Þjóðsög-
ur Jóns Ámasonar; þótti það allgóð skemt-
un. Nokkuð eimdi enn eftir af hjátrú, og
heyrði jeg oft eldra fólk tala um fylgjur.
Mun einna mest hafa kveðið að Hákonar-
staða-Moruleist. Þóttust menn sjá hann eigi
svo sjaldan á undan fólki þaðan og af þeirri
ætt. Gömul kona, Jórann húsfreyja í Hnef-
ilsdal (d. 4. okt. 1884), áleit og að bama-
missir síra Þorvalds hefði hlotist af því, að
hann tók grjót í Mælishól til bygginga rjett
áður. Trúði hún, að huldufólk byggi í hóln-
um. Hún var rausnar-kona og guðhrædd, en
að mörgu fom í háttum og hafði grallarann
við húslestra. Þá var hann orðinn fomgrip-
ur hjá öðmm.
Drykkjuslark var töluvert þar á dalnum
um tíma. Dmkku margir sem berserkir,
bmtu þá alloft leirtau og húsgögn og ljetu
illa; ella þótti ekkert varið í að vera dmkk-
inn. Vom Hákonarstaðabræður - bræður
Sigfmns - þar fremstir í flokki. Þeir vom
hávaðamenn miklir og harðvítugir, en
drengskaparmenn voru þeir og hreinlyndir.
Þá fómst 4 menn í Jökulsá út úr því slarki.
Vigfús bóndi Pjetursson á Grund - einn Há-
konarstaðabræðra - lagði í ána alófæra móts
við Eiríksstaðastekkinn 31. ág. 1862. Hann
bjó fyrstur á Gmnd. Áður voru þar beitar-
hús frá Hákonarstöðum og nefnd Flatasel.
Sigfús mállausi Sigurðsson, söðlasmiður á
Skeggjastöðum, ætlaði að styðja á hestbaki
dauðadmkkinn mann og vaða ána, en lenti
þá sjálfur í ánni og dmknaði 14. okt. 1864.
Hrólfur Olafsson vinnumaður á Eiríksstöð-
um fórst af Brattagerðisdrætti (1868?), og
Hans Erlendsson [jjámsmiður á Hauksstöð-
um kom dmkkinn úr bmðkaupsveislu og
hleypti í ána ófæra 23. júlí 1870.
Árið 1875 markar mjög tímamót í hátt-
um og siðum Jökuldæla. Kemst þá alt á
ringulreið í hugum manna. Flestir þeirra, er
124