Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1997, Síða 88

Múlaþing
f
ÓÐINN 3
Grænlandsför
Arnljóts Ólafssonar alþm. sumarið 1860.
ií'r ____
I’ann 29. júní 1860 vóru þeir hr. löjtenant
Th. Zeilau, præmierlöjtenant í Infanteriet, og
|l alþm. Arnljóiur Ólafsson, sem þá var í Kaup-
mannahöfn, útnefndir af fjármálaráðuneytinu
til þess að vera fulltrúar dönsku stjórnarinnar
i leiðangri þeim, er ofursti Tal. P. Shaffner, frá
fririkjum Norður-Amerlku, ætlaði að fara á eim-
skipinu »Fox«, skipstjóri Allan Young, tit að
rannsaka hvort framkvæmanlegt mundi vera, að
leggja simalinu frá Norður-Ameriku um Græn-
land, lsland, Færeyjar og Hjaltland til Evrópu.
En Shaffner hafði áður, 16. ágúst 1854, fengið
j kgl. leyfisbrjef til að leggja sima þessa leið fyrir
I eigin reikning og áhættu, yfir þau lönd og höf,
sem heyrðu til Danaveldi.
' Er þeir fjelagar höfðu fengið þetta skipunar-
I brjef, lögðu þeir á stað frá Kaupmannahöfn þegar
]; næsta dag, 30. júni 1860, suður um Þýskaland
[ og Frakkland til Lundúna.
I »Fox« átti að fara frá Southampton þann 16.
j júli, svo þeir fjelagar fengu hæfilegan tima til
IJ; að búa sig út til fararinnar, bæði likamlega og
i andlega, og kom þeim það vel, þar eð þeir
höfðu farið frá K.höfn fyrirvaralaust og því al-
| gerlega óundirbúnir.
Arnljótur Ólafsson bafði sjer til minnis skrifað
i i hefti helslu atburði á sjóferðinni, og er það
i hefti enn til og verður prentað hjer, en áður
; þykir rjett að skýra nokkuð frá tildrögum farar-
j innar og undirbúningi, og er það gert eftir ferða-
! bók præmierlöjtenants Th. Zeilau’s, sem rit-
j; aði itarlega um ferðina, og kom bók hans út i
j K.höfn 1861. Er ferðasaga Zeilau’s að mörgu
; leyti merkileg, því hann skýrir greinilega frá
|j jafnvel þvi, sem aðrir mundu telja smámuni,
j! og er þá nokkuð langorður, en með þessu tekst
| honum einmitt að gera lýsingu sina skýra.
Aðal-maður leiðangursins var Taliaferro Pre-
ston Shaffner; hann var fæddur i Smithfield,
JefTerson County i fylkinu eða rikinu Virginia i
Bandarikjunum og þar ólst hann upp. Þó hann
væri lærður maður hafði hann á uppvaxtar-
árunum lagt margt á gjörva hönd. Hann las
lög eða rjettara sagt gekk málafærslumanni á
hönd og fjekk 1843 leyfi til að flylja mál í Mary-
land, varð siðar blaðamaður og ritstjóri.
f fjelagi með öðrum fleirum stóð hann fyrir
slmalagnÍDgu viðsvegar i Ameriku, og fjekk mikla
reynslu i þeim efnum, gerðist hann þá brátt
leiðandi maður i ýmsum fjelögum, sem fengust
við slikt.
Hann var ofursti i landvarnarliðinu i Kentu-
cky. Á þessum árum voru miklar bollalegging-
ar meðal manna bæði i Ameriku og Evrópu
um að koma á símasambandi milli álfanna;
voru aðallega ivær stefnur uppi. Önnur að fara
með simann beint yfir Atlandshafið frá New-
York til Englands. Hin að fara frá Cap St. Ro-
gue i Suður-Ameriku yfir St. Pauls-klettinn og
Cap Verdi eyjarnar yfir á Pyrenea-skagann.
Pá línu aðhyltist Suður-Evrópa og sjerstaklega
Frakkar, en England og Bandamenn beinu lln-
una, Ofnrsti Shaffner hafði verið norður í La-
brador; hann gerði þá tillögu, að leggja simann
frá Labrador yfir Grænland, Island, Færeyjar
og Hjaltland til Skotlands, en þessi þriðja lína
fjekk minstan byr. 4. uppástungan var reyndar
nefnd, en varla í alvöru, hún var sú, að leggja
símann frá vesturströnd Ameriku yfir Aleuta-
eyjarnar, Síberiu og Rússland, og á þeim dögum
þótti það hin auðveldasta og tryggasta leið, en
jafnframt hin kostnaðarmesta vegna vegalengd-
arinnar.
En Shaffner hafði vlkingslund. Árið 1854 er
hann kominn til Kaupmannahafnar og hefur
fengið einkaleyfi um 100 ára skeið til að leggja
sima hina áður umgetnu leið, hvað það svæði
snerti, sem var innan veldis Danakonungs. Pó
var það skilyrði sett, að Shaffner skyldi á eigin
kostnað og ábyrgð hafa lokið þessu innan 10 ára,
ella fjelli leyfið niður.
Á næstu árum ferðaðist ofursti Shaffoer mikið
um Evrópu og varð ráðunautur ýmsra fjelaga
og jafnvel rikja um símalagningar, og 1859 gaf
hann út handbók um simalagningar, sem út kom
i New-York i júlí 1859. Með bók þessari sýndi
hann að hann var hinn fjölfróðasti maður i
þessari grein og varð útkoma hennar til að auka
álit hans hjá ýmsum málsmetandi mönnum.
Ofursti Shaffner hafði átt mjög erfitt upp-
dráttar með Norður-Atlantsbafslinu sína. Flestir
hölluðust helst að beinni linu milli Englands
og Bandarikjanna. Stórfje var safnað, og á ár-

86