Skagfirðingabók - 01.01.2011, Blaðsíða 47

47
ANDRÉS BJÖRNSSON ÚTVARPSSTJÓRI
víða fram í þessum ræðum. Árið 1977
talar hann um rangsleitni og ójöfnuð,
segir að ýmsir sem játi í orði kveðnu
kristna trú séu haldnir sérþótta og
hroka, „en hafa gleymt boðorðinu um
kristilega auðmýkt og lotningu fyrir
höfundi allrar tilveru. Þó eiga þeir að
vita að dramb er falli næst, og þetta er
dauðasyndin sjálf samkvæmt lögmáli
kristindómsins. Slíkur hugsunarhátt-
ur leiðir beint til falls úr því forgyllta
hásæti sem maðurinn hefur reist sér af
efni og anda sem hann hefur þó aðeins
að láni.“ (Töluð orð, 117).
Í ræðu 1983 vísar hann til Adams
Smith og kenninga hans um hina
huldu hönd markaðarins sem stýri
öllu mönnum til hagsbóta, en þær
voru orðnar ofarlega á baugi í þjóð-
félag inu og hafa verið mestu ráðandi í
vestrænum þjóðfélögum síðustu ára-
tugi, þótt fjármálahrunið 2008 kunni
að hafa lækkað segl þeirra verulega:
„Einn er sá sem leysir öll áhyggjuefni
og vandamál, – almættishöndin utan
rúms og tíma sem mælir okkur daga
og nætur, ár og aldir. Minnumst þess
að yfir okkur vaka alskyggn augu sem
vísa blindum á veg, ekki augu „stórra
bræðra“ hér á jörð heldur almáttugs
Guðs ofar öllum veröldum, Guðs
misk unnar og mildi, sem sendi son
sinn til að leiða okkur veginn til far-
sældar, stórum þjóðum og smáum og
hverjum einstaklingi hvort sem hann
er mikill að auði og völdum eða veik-
burða vera og vansæl.“ (Töluð orð,
204–05).
Í kveðjuræðu sinni 1984 dregur
Andr és saman boðskap sinn í þessum
orðum: „Saga, tunga, trú og siðalögmál
eru verðmæti sem allir þegnar
þjóðarinnar eiga hlut í. Við þurfum
ekki að líta lengi í kringum okkur til
að sjá hvað gerist ef einhver þessara
þátta rofnar. Dæmi þess blasa alls
staðar við, jafnvel hjá grannþjóðum
sem af þessum sökum eiga við margs
konar hörmungar að stríða. Hér eru
vítin sannarlega til að varast.“ (Töluð
orð, 212).
Það mætti enn tína fram margar
setn ingar og kaflabrot úr áramóta-
ræðum Andrésar Björnssonar, en þessi
dæmi verða að nægja til marks um
boðskap hans. Það er undravert hve
víða hann kemur við, en um leið
hvers u samfelldar og sjálfum sér sam-
kvæmar þessar ræður hans eru. Þar
lýs ir sér persónuleiki hans sjálfs. Hér
talar ekki maður sem berst eins og strá
í vindi fyrir sveiflum tíðarandans. Þess
vegna lyfta ræður hans sér yfir stað og