Skagfirðingabók - 01.01.2011, Blaðsíða 53

53
ANDRÉS BJÖRNSSON ÚTVARPSSTJÓRI
son á Reynivöllum jarðsöng og flutti
vandaða og efnismikla minningar-
ræðu. Ríkisútvarpið heiðraði sinn
gengna forstöðumann með því að út-
varpa frá athöfninni. Hann var borinn
til moldar í kirkjugarðinum í Gufu-
nesi.
Lýsingar manna á Andrési Björnssyni
ber að sama brunni. Hann var vandaður
maður og góðviljaður gagnvart sam-
ferðafólki sínu. Hann var næmur,
viðkvæmur og stundum fyrirtektar-
samur. Við fyrstu kynni gat hann verið
fálátur og þurrlegur í viðmóti, enda í
þannig starfi að því fylgir ágangur af
alls konar fólki og því nauðsynlegt að
halda vissri fjarlægð; – allir töldu sig,
með réttu, eiga Ríkisútvarpið. Gagn-
vart vinum og kunningjum var Andr-
és yfirleitt léttur í máli, oft gamansam-
ur, og hýra var í augum hans „þegar
hann var í góðu skapi, einkum ef hann
ræddi um eitthvað, sem honum þótti
unaðsamt um að tala,“ svo gripið sé til
orða Konráðs um Jónas Hallgrímsson
látinn.
Þess eru mörg dæmi að fjölmiðla-
menn verði sjálfhverfir; ef þeir finna
að hlustendur þeirra eða áhorfendur
kunna að meta það sem þeir hafa fram
að færa, kann svo að fara að menn of-
metnist og telji sér alla vegi færa og
flest heimilt. Andrés Björnsson var
ekki slíkrar gerðar og það er skýringin
á því mikla trausti sem hann naut. Í
stormhviðum og sviptingum, sem
stóðu um geðríka menn og óstýriláta
sem stundum kunnu ekki að gera
greinar mun á tilfinningum sjálfra sín
og hag stofnunar sinnar, – þá mátti
alltaf treysta Andrési og dómgreind
hans. Ég held að hann hafi gert sér
grein fyrir því sjálfur hve þýðing-
armiklu hlutverki hann gegndi hjá
Ríkisútvarpinu. Þar var annars vegar
við að fást ofurkulvísa listamenn sem
þurfti að taka á með silkihönskum svo
þeir fyrtust ekki, hins vegar ráðríka
stjórnmálamenn sem áttu sinn aðgang
að stofnuninni og voru ekki síður
viðkvæmir fyrir því að hún misgerði
ekki við þá og flokka þeirra. Öllu
þurfti að halda í jafnvægi og jafnvægis-
ásinn var Andrés Björnsson. Hann of-
metnaðist ekki af sínum hlut, en hann
var stoltur af verkum sínum og mátti
vera það.
„Enginn, hvorki karl né kona,
verður nokkru sinni stórmenni af háu
embætti einu saman. Það verða menn
aðeins af mannkostum og sjálfsafneit-
un. …“ (Töluð orð, 128). Svo sagði
Andr és í áramótaræðu sinni 1977. Ég
hygg að hann hafi sýnt ábyrgðartilfinn-
ingu sína þá best er hann hvarf frá
starfi fræðimanns og kennara við Há-
skóla Íslands, þar sem hann átti kost á
að helga sig áhugamálum sín um, til
að verða forstöðumaður stofn un ar sem
allir vindar þjóðfélagsins gnauðuðu
um. En þessa stofnun bar hann fyrir
brjósti og taldi miklu varða fyrir
þjóðina að vel væri fyrir henni séð. Í
þessu er fólgin stórmennska hans.
Vitnisburðir eru til frá samstarfs-
mönnum Andrésar um það hvernig
þeim virtist hann á vinnustað. Hér
verða tilfærðir tveir. Í grein á sextugs-
afmæli hans segir Hjörtur Pálsson
dagskrárstjóri:
Andrés Björnsson er hæglátur maður
í öllu dagfari, getur jafnvel virzt fálát-
ur á stundum. En samstarfsmenn hans
vita, að hógværð og ljúfmennska eru