Tímarit Máls og menningar - 01.06.2010, Side 79

B r u n a h a n a r n i r
TMM 2010 · 2 79
3
Í Holtaborg var líka klifrugrind. Upp í hana klifruðu strákar og héngu
þar eins og apar. Stelpur stundum líka en klifrugrindin var þó skilgreint
strákaleikfang og skar úr um hverjir voru alvöru karlmenn og hverjir
kéllingar. Bróðir minn klifraði einu sinni upp í hana en ég lét mér nægja
að horfa á og skammast mín. En ekki nóg. Ég þorði aldrei upp. Það
einkenndi mig sem barn að skammast mín aldrei nóg til að vilja vera
öðruvísi en ég var.
Löngu síðar las ég söguna Stökkið eftir Þóri Bergsson. Hún var í
lestrarbók þar sem ég kynntist ýmsum heimsbókmenntum ellefu ára
gamall eða svo. Í þessari sögu hefur ungur héraðslæknir orð á sér fyrir
hugleysi eftir að hafa neitað að taka þátt í jakahlaupi á unga aldri en
er síðan einn um að þora út í hríðarbyl að bjarga veikri konu. Líklega
áttum við sem klifruðum aldrei upp í grindina að gleðjast yfir þessu. En
því miður sá ég aldrei fyrir mér að ég þyrði út í hríðarbyl til að bjarga
veikri konu.
Í Stökkinu er reynt að færa hugrekkið af hinu líkamlega sviði á hið
siðferðislega. Samt lifir undir niðri krafan um líkamlegt hugrekki enda
fer enginn út í bylinn án þess. Stökkið er fyrirtakssaga um hræsni sam-
félagsins en tekur ekki nægt tillit til líkamlegs eðlis óttans. Þarf nám í
læknisfræði endilega að draga úr óttanum við náttúruna?
Að einu leyti hittir sagan þó naglann á höfuðið. Samband mannsins
við óttann getur breyst. Það vita allir sem hafa losnað við fóbíu.
Þegar ég var unglingur og löngu búinn að lesa Stökkið og farinn
að finna fyrir nostalgíu fór ég einu sinni í göngutúr á gamlar slóðir.
Framhjá bókasafninu og skátafélagshúsinu og síðan framhjá Holtaborg.
Þá sá ég að klifrugrindin var alls ekki há.
En ég klifraði ekki upp. Mín var ekki einu sinni freistað.
1 Þessi brot eru hluti af lengra verki sem höf. vinnur nú að og kemur út fyrir ragnarökkur.