Tímarit Máls og menningar - 01.06.2017, Blaðsíða 36

36 TMM 2017 · 2
Þórarinn Eldjárn
MUSA
Við fögnum útkomu bókar. Bækur hafa lengi verið til staðar í verkum Sig-
urðar Guðmundssonar, myndlistarmannsins sem er ekki rithöfundur, rit-
höfundarins sem er ekki myndlistarmaður. Bókverk og textar hafa orðið til
sem myndverk en bækur hafa líka gjarnan komið við sögu eða öllu heldur
mynd í ljósmyndaverkunum og gegna þar ef maður vill ýmsum táknrænum
hlutverkum. Í Framlengingu / Extension frá 1974 er eins og bækurnar spretti
út úr enni listamannsins alskapaðar. Það lofar góðu en jafnframt rekast þær
og hann á vegg. Reyndar sama vegg og veitir þeim stuðning.
Útlitið virðist skárra í Þríhyrningi / Triangle frá 1980: Bækur styðja lista-
manninn í bak og fyrir en höfuðið stendur upp úr frjálst og horfir staðfast-
lega í sömu átt og nefið veit. Ekki er þó allt sem sýnist. Kannski er þetta ekki
þríhyrningur heldur píramídi, veglegt grafhýsi sem þrengir að og heftir.
Sú sýn styrkist þá trúlega við þriðju myndina Fjall / Mountain 1980-82
(greinilega er tímafrekt að búa til fjall). Sú mynd gæti eins heitið Haugur eða
Kuml. Listamaðurinn hefur verið heygður, hann liggur láréttur á mjúkum
moldarbeði sem hvílir á styrkri undirstöðu úr tilhöggnu grjóti. Þetta er
eiginlega þjóðlegur íslenskur píramídi þó ávalur sé að ofan. Hugsanlega
stafar þetta af því að allt snýr öfugt, píramídinn er á hvolfi, grjótið neðst en
haugféð ofan á og utan á. Það myndar reyndar sjálfan hauginn sem orpinn
hefur verið yfir manninn og samanstendur af skóm til fóta – afar rökrétt –
brauðhleifum um miðbikið en loks bókum sem þekja toppstykkið, bringu,
háls og andlit. Það má lesa úr þessu á margan hátt: Látum skóna tákna veg-
ferðina, brauðið brauðstritið – þetta hlýtur að vera lifibrauð – og bækurnar
andann. Eins má leiða hugann að búddískum útfararsiðum: Farartæki og
nesti, jafnt til búks sem sálar. Einbeitum okkur að bókunum, enda er verið að
gefa út bók: Ef listamaðurinn hefur hér verið kviksettur, viss þensla í brjóst-
kassanum gæti gefið það í skyn, já ef svo er þá eru það einmitt bækurnar sem
eiga eftir að ganga frá honum, kæfa hann. Má vera. Má ekki vera.
Hvað sem þessu líður: Verk Sigurðar eru ef til vill fyrst og fremst ein
allsherjar hugleiðing um sköpunina og sköpunarþörfina. Sem hann kallar
reyndar sköpunargræðgi.
Hann orðar það þannig í Musu: „Fyrir mér snýst lífið eingöngu um