Tímarit Máls og menningar - 01.06.2017, Blaðsíða 128

U m s a g n i r u m b æ k u r
128 TMM 2017 · 2
hlustandarinnar. Sögumaðurinn rekur
sögu sína aftur til síðari heimsstyrjaldar
þar sem gyðingur á flótta, Leó Löwe, fær
húsaskjól í gistihúsi í smábæ í Þýska-
landi. Þar hittir hann þjónustustúlkuna
Marie-Sophie sem hlúir að honum og
saman móta þau barn úr leirklumpi sem
Löwe hefur í hattöskju. Marie-Sophie er
þungamiðja verksins, en til hliðar við
þessa atburði er annar söguþráður sem
fjallar um Gabríel erkiengil sem upp-
götvar að hann er í raun hún. Þessi kyn-
usli á sér svo samhljóm í hlustöndinni,
en í Ég er sofandi hurð kemur fram að
hún er transkona og nefnist Aleta.
Önnur bókin hefst á því að Leó er
staddur á skipi sem siglir til Íslands.
Reyndar byrjar hún ekki þar (ekkert af
þessu er einfalt) en framhaldið af sögu
Löwe hefst þar. Fyrir farið þarf hann að
gjalda gullhring sinn og þegar á land er
komið þarf hann að endurheimta gullið,
því það er af alkemískum ættum og gætt
þeim krafti að gefa leirbarninu líf. Eftir
ævintýralegar uppákomur sem tengjast
umsókn um ríkisborgararétt, verslun
með frímerki, amerískum guðfræðingi
og glímukappa frá Niggertown og rúss-
neskum sendiráðsfulltrúa með rófu fær
Löwe gullið í hendur á ný og sagan
endar með því að barnið opnar augun.
Sjálfur býður höfundur upp á leið til
að lesa þríleikinn sem þrenningarsögu.
Það er Aleta sem orðar þetta svo í Sof-
andi hurðinni: „hún var ekki mikill frá-
sagnarfræðingur, en nóg hafði hún lesið,
heyrt og séð til þess að vita að sögur
Marie-Sophie og Leós Löwe voru saga
móðurinnar og saga föðurins […] og
saga Jósefs var saga sonarins“ (514).
Jafnframt er henni ljóst að sú saga verði
ekki sögð nema að litlum hluta, að „[s]
jálfur myndi hann ekki segja nema
brot“, því frásögnin er full af útúrdúrum
sem endurspegla sjúkdóm hans: „Líkt og
bein sjúklings með steinmannssýki
bregst við höggi með því að mynda með
hraði nýjan beinvef á höggstaðnum, þá
óf hugur Jósefs sögu í hvert sinn sem
erfið hugsun eða minning sótti á hann“
(514). Ein þessara sagna er um uppruna
hans sjálfs í helförinni, en Aleta rústar
þeirri blekkingu með því að segja
honum frá raunverulegri móður hans,
sem var útigangskona að nafni Bryn-
hildur Helgadóttir. Hún leitaði stundum
á náðir Leós sem gaf henni húsaskjól og
mat og tók loks á móti barni hennar og
ól það upp sem son sinn.
Brynhildur þessi var einkar hávaxin
enda dóttir tröllvaxins fornaldarfræð-
ings, Helga Steingrímssonar, sem var
fyrirmynd bergrisans, verndarvættar
Suðurlands, í skjaldarmerki Íslands.
‚Bergrisinn‘ kallast á við frásagnir af
berserknum sem er nefndur stuttlega í
upphafi Augu þín sáu mig, en fær heilan
upphafskafla í Með titrandi tár. Þar er
líka sagt frá Helga og börnum hans, en
sonur hans Ásgeir, er myrtur.
Þannig spinnast þræðir saman héðan
og þaðan úr verkinu og mynda vef
CoDexins, enda segir ein sagan frá vef-
arastúlkunni Bláþræði sem er sérfræð-
ingur í litum og vefur óvart örlítið sand-
korn í hina frægu mynd La Dame à la
licorne (https://en.wikipedia.org/wiki/
The_Lady_and_the_Unicorn). Nafnið
útleggst á íslensku sem jómfrúin og ein-
hyrningurinn og gæti vel vísað til sög-
unnar um Gabríel(u) sem einmitt hittir
einhyrning og jómfrú í Augunum.
Vefnaðurinn þéttist svo enn þegar í
ljós kemur að tilgangur samtals Aletu og
Jósefs er rannsókn sem unnin er á
vegum erfðalíftæknifyrirtækisins
Codex. Inn í söguna fléttast saga stofn-
anda þess, en Aleta hlustar á þá sögu af
segulbandi sem óvart fylgdi í upptöku-
tækinu sem henni var fengið við verk-
efnið. Það er yfirmaðurinn sjálfur,
erfðafræðingurinn Hrólfur Zóphanías