Tímarit Máls og menningar - 01.06.2017, Blaðsíða 139

U m s a g n i r u m b æ k u r
TMM 2017 · 2 139
Þegar Atli setur sig í samband við
Arnar og biður hann um að hanna
merki fyrir fyrirtækið sitt rifjast upp
dramatískir atburðir úr stopulli vináttu
þeirra. Það er óhætt að segja að hvert
einasta smáatriði í lýsingu Atla vísi í
sömu átt. Sjarmerandi siðvillingur,
sósíópati. Það má eiginlega kalla það lýti
á sögunni að í henni leynist ekkert sem
ekki stuðlar að því að sýna okkur þessa
bresti í persónuleika hans. Hrollvekj-
andi atvik í sambandi við meðferð á
dýrum orka sterkt á lesandann, eins og
til er ætlast, en það er eitthvað ódýrt við
persónusköpunina. Þó leynist hér eitt
margræðasta og snjallasta augnablik
bókarinnar. Við opnun sýningar á verk-
um Arnars, sem Atli kostar sem greiðslu
fyrir lógóið, standa þeir fyrir framan
eitt verkanna:
– Þetta er eins og svelgurinn, sagði
hann og benti á spíral sem ég hafði
unnið með sérstakri aðferð sem skapaði
ákveðna sjónhverfingu á bláum grunni.
– Svelgurinn? sagði ég.
– Já, manstu ekki eftir kettlingunum?
sagði hann og hló. Við vorum rosalegir.
(28)
Hér er margt að skoða. Listamaðurinn
sem er að vinna úr skelfilegu benskuat-
viki sem er „eins og vatnsmerki í svo
mörgu“ sem hann hefur unnið. Félagi
hans sem var gerandi í atburðinum,
kveikir strax á tengingunni, en í stað
þess að umlykja hana þögn og skömm,
eða hneykslast á opinberuninni, vekur
hann athygli á henni og gerir félaga sinn
samsekan. Nema hvað „sekt“ er ekki
rétta orðið. Atli sér ekkert rangt við það
sem þeir gerðu. „Rosalegt“ kannski, en
ekkert umfram það.
Úrvinnsla listarinnar andspænis
ómeltum óhugnaðinum. Og þessi
óvænti hlátur sem eykur hryllinginn.
Flókið samlíf listamanns og peninga-
valds. Hver er betri til að meitla það í
skýra mynd en höfundur Bónusljóða og
handhafi Frelsisverðlauna Kjartans
Gunnarssonar?
Andri Snær er fæddur 1973 og var því
35 ára í Hruninu eins og söguhetjurnar í
þessum tvíleik. Það kemur skýrt fram í
seinni sögunni, Wild Boys. Þar erum
við stödd í dæmigerðu útrásarvíkinga-
partíi, með allri sinni ofgnótt og mann-
fyrirlitningu. Kannski ekki rétt að kalla
það dæmigert, hafi maður ekki verið í
slíkri veislu. Erkitýpískt væri réttara.
Hér er ekki verið að reyna að segja neitt
nýtt um þetta furðulega og harmræna
tímabil, heldur fyrst og fremst að mála
sterkari litum það sem við sjáum öll
fyrir okkur. Það er snyrtilega gert:
Það var furðulegur gljái yfir öllu. Brynja
skar sig frá systkinum sínum. Hjá henni
var allt orðið svo þétt, svo öruggt og
vandað. Bílhurðir lokuðust með þéttum
dynk. Bílarnir voru orðnir svo þykkir,
það drundi öðruvísi í þeim en öðrum
bílum, þeir lágu betur, svo mikill bassi í
öllu. (100)
Wild Boys er eina sagan í bókinni sem
ekki er sögð í fyrstu persónu. Sögurödd-
in sér í hug einnar persónu. Við fylgj-
umst með Brynju, æskukærustu og nú
eiginkonu Atla, sem tekur þátt í félagslífi
klíkunnar, en heldur þó smá fjarlægð,
sem er að aukast hraðar og hraðar eftir
því sem úrkynjunin verður augljósari.
Eins og víðast hvar í þessum sögum
eru einfaldir hlutir og raunsæisleg atvik
látin bera þunga merkingu á nokkuð
augljósan hátt:
„Hvar voruð þið?“
„Ég gleymdi að spyrja. Dubrovnik? Við
sáum engin skilti, þetta var trít, við vorum
með bundið fyrir augun“ (94)
Þetta er oftast snyrtilega gert og
almennt sýnir Sofðu ást mín að það er