Tímarit Máls og menningar - 01.06.2017, Blaðsíða 114

A u ð ó l f u r G u n n a r s s o n
114 TMM 2017 · 2
Magnús Eiríksson var hrókur alls fagnaðar í samkvæmum: gáfaður, gagnmennt-
aður og ástúðlegur. Hann var og söngelskur og söngmaður góður. Var hann því
aufúsugestur á heimilum manna. Vinmargur var hann, elskuðu vinir hans hann og
virtu, sem elskulegan bróður. (Eiríkur Albertsson, 1938, bls. 134)
Ekki átti fyrir Magnúsi að liggja að kvænast og eignast fjölskyldu. Hann
skildi við unnustu sína á Íslandi og í Danmörku var honum meinað að giftast
þeirri konu, sem hann kaus, vegna andstöðu fjölskyldu hennar.
Magnús kom til Kaupmannahafnar á umbrotatímum ári eftir júlí-
byltinguna í Frakklandi. Urðu þá miklar breytingar til frelsis og framfara
í Norður-Evrópu. Samtímis Magnúsi í Kaupmannahöfn voru m.a. Fjölnis-
menn og Jón Sigurðsson. Eiríkur Albertsson telur Magnús hafa verið
handgenginn Fjölnismönnum en þó staðið nær Jóni Sigurðssyni í frelsis-
baráttu Íslendinga. Bent hefur verið á, að Magnús hafi líklega verið eini
Íslendingurinn á þessum árum, sem tók þátt í danskri landsmálapólitík svo
nokkuð kvæði að og ekki hafði með sérmál Íslendinga að gera. Hann gekk
í nýstofnaðan stjórnmálaflokk iðnaðarmanna, frjálslyndra menntamanna
og félags er nefndi sig bændavini. Flokkurinn barðist fyrir auknu frelsi í
stjórnmálum og trúmálum og takmörkun á einveldi konungs. Magnús var í
framboði fyrir flokkinn í Kaupmannahöfn í kosningum 1848, en náði ekki
kjöri. Um þær mundir komst Magnús upp á kant við forystumenn dönsku
kirkjunnar og veraldlega valdið. Hann gaf út rit til varnar litlum sértrúar-
flokki, er nefndust baptistar (skírendur). Þeir neituðu að láta skíra börn sín
í bernsku. Þetta mætti mikilli andstöðu forstöðumanna dönsku kirkjunnar
og veraldlegra ráðamanna, sem beittu valdi til að láta skíra börnin. Magnúsi
ofbauð framganga stjórnvalda og forstöðumanna kirkjunnar gegn foreldrum
barnanna. Hann benti á, að í frumkristninni hefði tíðkast skírn fullorðinna
en ekki ungbarna og beiting valds í deilu um andleg málefni bæri vott um
rökþrot og andlegt skipbrot og væri ekki kirkjunni samboðið.
Í framhaldi af deilum þeim, sem upp voru komnar, ritaði Magnús konung-
inum, Kristjáni VIII, bréf og lagði til, að Sjálandsbiskupi og forstöðumanni
guðfræðideildar Háskólans yrði sagt upp störfum vegna framgöngu þeirra.
Auk þess fann hann að ýmsu í stjórnsýslu danska einveldisins og þröngsýni,
sem þar ríkti. Málsókninni var hins vegar snúið á hendur Magnúsi sjálfum
og hann sakaður um trúvillu. Úr því varð þó ekki að dómur gengi í málinu,
því að Kristján konungur lést og við tók Friðrik VII, sem var maður frjáls-
lyndur. Hann afsalaði sér einveldi og gaf út sakaruppgjöf til handa þeim,
sem taldir voru hafa brotið gegn prentfrelsis- og stjórnarlögum. Af þessu
tilefni fékk Magnús áheyrn konungs og þakkaði honum persónulega sakar-
uppgjöfina. Sagt var, að konungur hefði brosað og sagt, að hann mundi
gera sér far um að ástunda réttlæti og þótti Magnúsi það konunglega mælt.
Vegna trúardeilna sinna við forstöðumann guðfræðideildarinnar og fleiri
forvígismenn kirkjunnar var Magnúsi gert ókleift að kenna við Háskólann
og stúdentar voru flæmdir frá honum úr einkakennslu. Jafnframt var gert