Tímarit Máls og menningar - 01.06.2017, Blaðsíða 63

F i l m a g l e y m i r e n g u m s k u r ð i , a l d r e i
TMM 2017 · 2 63
var Karl Ove nýbúinn að gefa út hnausþykka fyrstu skáldsögu sína og þegar orðinn
þekkt nafn í bókmenntaheiminum. Hann var mjög afgerandi með fælinni nærveru
sinni í þessum hópi; þungur og drungalegur, sagði fátt í minningu minni en var þó
djúpur þegar til máls tók.
Í sögunni er engum efnisatriðum bætt við. Allt gerðist svona. Karl Ove hvarf úr
hópnum um miðja nótt og þau okkar sem mættum í morgunverðinn beint úr sænska
stöðuvatninu settumst svefnlaus til borðs með honum öllum skornum í framan. Andlit
hans var bókstaflega þakið þúsund litlum skurðum. Síðar fengum við að vita að hann
hefði sjálfur skaðað sig svona; tekið sér drjúgan tíma þessa sömu nótt í að skera sig
kerfisbundið í framan.
Eins og gefur að skilja var allur hópurinn í miklu áfalli yfir bæði sjálfum atburðinum
og ekki síst sjálfu andlitinu. Komið var að lokum námskeiðsins og stuttu eftir morgun-
verðinn splundraðist hópurinn í ólíkar áttir. Við vorum allnokkur sem flugum heim í
gegnum Stokkhólm, Karl Ove var einn þeirra og þannig æxlaðist það að ég varði með
honum svona um það bil hálfum degi til viðbótar. Rútuferðin var þolanleg; hver í sínu
sæti með augu út um glugga, eins og lög gera ráð fyrir í rútuferðum. En óljós átján ára
minning mín um þennan dagpart í Stokkhólmi er ákaflega þrungin og nokkurn veg-
inn svona: Karl Ove sagði fátt. Enginn annar sagði mikið. Við vöfruðum um Stokk-
hólm eins og villuráfandi lömb og enduðum að lokum á mjög sumarlegu og glaðlegu
útikaffihúsi á Slussen með góðu útsýni yfir Gamla stan. Og þar sátum við, eins og
dæmd, með Karl Ove við enda borðsins.
Í minningunni segir enginn neitt. Í minningunni situr Karl Ove við enda borðsins
og starir stíft niður í það. Í minningunni sitjum við þarna heila eilífð; sannleikurinn
hlýtur að vera sá að við höfum ekki enst þarna í þrúgandi þögninni.
Við vorum lömuð af vangetu til að skilja neitt í neinu.
Svo hafði tíminn liðið nægilega mikið til að leiðir skildi aftur; allir komust heim,
heilu og höldnu.
Eða því sem næst.
Ég vissi alla tíð að ég ætti eftir að skrifa um þessa upplifun; að ég yrði að gera það. Hún
hefur verið þrykkt á einhvern stað í mér sem enn er óhreyfður. Og árið 2011, þegar ég
fór fyrir alvöru að skrifa smásagnasafnið Hlýtt og satt sem kom út árið 2014, kom þessi
saga til mín í skriftarkrampa.
Þegar ég skrifaði söguna var ég ekki meðvitaður um stöðu Karl Ove innan hins
alþjóðlega bókmenntaheims eftir útgáfu sjálfsævisögu sinnar í sex bindum undir
heitinu Min kamp. Þá vissi ég mest lítið um þennan undarlega norska rithöfund sem ég
hafði kynnst mörgum árum áður. Því hafði ég ekki hugmynd um að hann hefði sjálfur
uppljóstrað um andlitsskurðina í bókum sínum.
Það er af þessum sökum sem ég get ég núna skrifað þennan langa eftirmála til að gefa
lesendum bakgrunnsupplýsingar. Ég skrifaði söguna fyrir sjálfan mig í tilraun til að
hreinsa atburðinn út með því að skilja hann í gegnum texta; yfirleitt á ég auðveldast
með að skilja hlutina ef ég skrifa um þá.
Og skil ég þá núna Karl Ove Knausgård? Eftir að hafa haft kynni af honum, orðið
vitni að atburðunum og skrifað smásögu um hann?
Nei, ég skil hann ekki, ekki nema á þann hátt að allir eiga sinn sársauka og allir eiga
sínar leiðir til að fást eða fást ekki við hann. Líklega á fyrir mér að liggja að lesa öll sex
bindi ævisögunnar til að komast nær sannleikanum. Það er að segja, ef gert er ráð fyrir
því að þar sé sannleikann að finna.
D.S.