Tímarit Máls og menningar - 01.06.2017, Síða 87

M a ð u r á s t r ö n d o g l e i t i n a ð j a f n væ g i
TMM 2017 · 2 87
öðruvísi. Í sögulok vitum við enn ekki hvað Moussa var að gera á ströndinni
en það er allt í lagi því eins og Haroun segir þá var þetta það besta sem hann
hafði að bjóða.
Alice Kaplan endar leit sína að Útlendingnum á sömu slóðum, en í stað
þess að nýta sér frelsi skáldsögunnar eins og Daoud gerir rifjar hún upp vel
þekkta frásögn úr ævisögum þeirra Todds og Lottmans af atviki sem henti
kunn ingja Camus í Oran, bræðurna Raoul og Edgar Bensoussan, sumarið
1939. Sagan segir að þeir hafi hitt tvo Araba á strönd sem einungis var ætluð
Evrópubúum. Annar Arabinn horfði aðeins of lengi á vinkonu Raouls og
mennirnir tveir fóru að stympast. Í átökunum dró Arabinn upp hníf og stakk
Raoul sem lét binda um sárin áður en hann fór aftur á ströndina í hefndar-
hug. Hann var þá með byssu í vasanum en notaði hana ekki og kærði heldur
ekki Arabann þegar lögreglan skarst í leikinn. Eins og Kaplan bendir á voru
Bensoussan-bræðurnir franskir borgarar þótt þeir væru Gyðingar og töluðu
arabísku. Því sé sennilegt að orð hafi fallið í deilum þeirra við Arabana tvo,
ólíkt því sem gerist í sögu Camus, en þrátt fyrir það er Arabinn með hnífinn
ekki nafngreindur í þessari frásögn.34 Það er ekki fyrr en Kaplan fer sjálf til
Oran og flettir blaðinu L’Écho d’Oran frá 31. júlí 1939 að hún rekst á stutta
frétt. Þar kemur í ljós að Arabinn, sem var reyndar líka grunaður um ölvun,
hét Kaddour Betouil og var 19 ára þegar honum lenti saman við Bensoussan-
bræðurna.35 Erjur af þessu tagi voru það algengar að dagblaðið var með
sérstakan dálk á baksíðunni sem hét „Árásir“. Kaplan tókst að hafa upp á
öldruðum systkinum Kaddours, sem féll frá árið 2002. Þau gátu sagt henni
eitt og annað um bróðurinn látna, t.d. að hann hefði verið glæsilegur ungur
maður, talað fjögur tungumál, en komist í kast við lögin og verið dæmdur
til margra ára fangavistar fyrir nauðgun sem þau efuðu að hann væri sekur
um; í fangelsinu fékk hann berkla en leitaði sér lækninga í Frakklandi þegar
hann varð frjáls ferða sinna og giftist þar franskri hjúkrunarkonu sem flutti
með honum til Alsír þar sem hann opnaði loks bar. Þau mundu hins vegar
ekkert eftir ryskingunum við bræðurna tvo.
Hér hefur aðeins verið staldrað við örfá verk af fjölmörgum sem fjalla um
Albert Camus og Útlendinginn. Það er forvitnilegt að fylgja Kamel Daoud og
Alice Kaplan alla leið niður á strönd og yfir á það svæði þar sem þögnin ríkir í
verki Camus. En hvað segir þetta okkur? Ekki neitt, segði Meursault. Allt sem
skiptir máli, gæti dottið upp úr öðrum. Kannski ekki annað en það að hvers-
dagslegur atburður varð efniviður frægrar skáldsögu? Hér höfum við nöfn
og sögur þótt hvorki nöfnin né sögurnar eigi við Arabann í Útlendingnum.
Hann heldur áfram að horfa til okkar úr forsælunni í brennandi sólskininu;
uppsprettan er á sínum stað og jafnvægið hverfult.