Tímarit Máls og menningar - 01.06.2017, Blaðsíða 138

U m s a g n i r u m b æ k u r
138 TMM 2017 · 2
sögumaðurinn sjálfur kominn með próf.
Bílferðin er líka bara upphaf. Ungt par
með lítið barn á leið í Legoland með
barnið sitt, sem er of lítið fyrir Lego en
þau of stór. Eða hvað? Er sögumaður
orðinn stór? Kannski stærri en hann
vill, kannski of margar ákvarðanir
búnar að taka sig. Hann sest niður og
byggir svartan kassa úr Legokubbum og
veltir fyrir sér merkingu hans. Yfir grúf-
ir skuggi af sjálfsvígi vinar hans og jafn-
aldra.
Lególand er skrifuð eins og varnar-
ræða sögumanns. Hann skoðar val vina
sinna sem helltu sér kröftuglega út í
neyslukapphlaupið, og hinna sem héldu
djamminu áfram og þótti hann vera
orðinn alltof fastur í rásinni. Hann rifjar
upp möguleika sem ekki urðu veruleiki:
John hafði líka boðið mér að koma að
vinna eitt sumar í Bronx-dýragarðinum
nokkrum árum áður … En þá var erfitt
að fá gott sumarstarf á Íslandi og ég var
nýorðinn flokkstjóri hjá garðyrkjudeild
Rafmagnsveitunnar. … Mér fannst borgir
ljótar, skítugar og leiðinlegar og mér
fannst barir dapurlegir, bjór rammur og
kaffi vont og ég hafði aldrei lært á neðan-
jarðarlestakerfi, ímyndaði mér að þar
væru bara eintómir morðingjar. … Svo
ég hafnaði boðinu og safnaði peningum
sem ég var núna búinn að eyða í ódýrasta
Ikea-sófann, græna baststóla og FARG-
RIK-diskasett. (82–83)
Það er auðvelt að finna sjálfan sig í þess-
ari sögu, jafnvel þó maður deili ekki
alveg kynslóð með Andra Snæ. Öll velt-
um við fyrir okkur möguleikum sem
ekki raungerðust, ævintýrum sem aldrei
urðu. Þetta er ekki frumleg eða djúp
skoðun á fyrstu umferð af miðaldra-
krísu og snertingu við dauðann, en
Andri Snær er líka góður í að vera bein-
skeyttur og einfaldur. Hann þorir það.
Lokasagan, 2039, tekur upp þráðinn
með nálægð dauðans. Stysta sagan, segir
frá banalegu langafa sögumanns. Og
samhengi tímans:
Langafi hefur lifað í 87 ár en bróðir minn
fæddist í haust. Ef hann fær að lifa jafn
lengi og langafi verður hann ennþá til
árið … ég reikna það út í huganum, 87
plús 2006. Langafi opnar augun og brosir
til mín.
– Sæll vinur minn, segir hann.
– Hvað eru 87 plús 2006?
Langafi hugsar sig um og reynir að
kyngja. Hann á erfitt með það.
– Það eru 2093, segir hann.
2093! (132)
Líkt og í Randaflugu er sögumaður barn
og það er bernskur einfaldleiki yfir sög-
unni. Hér er ekki reynt að skapa dul-
magnað andrúmsloft eins og í upphafs-
sögunni. Áherslan er á minningabrot
um langafa, sögur sem hann sagði, inn-
sýn í lífið í horfinni veröld. Og, þegar
yfir lýkur, fyrstu kynnin af dauðanum:
– Er allt í lagi? spurði mamma.
Ég gat ekki alveg svarað. Ég gat ekki
sagt já vegna þess að mér fannst sorglegt
að hann hefði dáið en ég gat ekki sagt að
mér liði illa vegna þess að honum leið
greinilega ekki illa.
– Ég get ekki svarað, sagði ég. (138)
Einfalt. Nákvæmt. Það er fyrir svona
búta sem Andri Snær Magnason verð-
skuldar sína alþjóðlegu velgengni sem
barnabókahöfundur.
V
Tvær sögurnar hverfast um útrásarvík-
inginn Atla og fyrirtækið hans, Rex, rétt
fyrir hrun. Sú fyrri heitir í höfuðið á
fyrirtækinu og höfuðið prýðir líka kápu
bókarinnar, sem er sérlega fallegur grip-
ur úr smiðju Alexöndru Buhl, ekki síst
eftir að hlífðarkápunni hefur verið svipt
af.