Tímarit Máls og menningar - 01.06.2017, Blaðsíða 85

M a ð u r á s t r ö n d o g l e i t i n a ð j a f n væ g i
TMM 2017 · 2 85
sem þeir sjá í söguhetju hans dæmi um absúrd mann eins og Sartre gerði eða
eitthvað annað?
Afstaða Camus í Alsírdeilunni stakk vissulega í stúf við pólitíska rétt-
hugsun í Frakklandi á sínum tíma en sannfæringu hans um að Alsír ætti að
vera hluti af Frakklandi má eflaust rekja til þess að hann fæddist þar, ólst upp
og leit alla tíð á Alsír sem sitt land; báðir foreldrar hans fæddust þar einnig.
Sterk tengsl Camus við Alsír koma vel fram í ritgerðum sem hann skrifaði
snemma á ferlinum og voru meðal fyrstu útgefnu verka hans.25 Skáldsöguna
Le premier homme, sem hann náði ekki ljúka og kom ekki út fyrr en 1994,
byggir hann að hluta á sögu fjölskyldu sinnar í Alsír. Jafnvel þar heldur hann
sig fyrst og fremst við þann heim sem stendur honum næst. Arabar í verkum
hans eru oftast á útjaðri sögusviðsins þótt þeir geti líka verið þögull mið-
punktur þess eins og í Útlendingnum. Í grein frá árinu 2007 og enn frekar í
bók sinni Albert Camus, From the Absurd to Revolt (2008), komst John Foley
að þeirri niðurstöðu að þótt Camus hafi haft „sögulega rangt“ fyrir sér með
hugmyndum sínum um sambandsstjórn og réttlæti til handa öllum íbúum
landsins, þá hafi hann einnig haft „sögulega rétt“ fyrir sér. Það hafi komið
í ljós eftir að Alsír fékk sjálfstæði og Þjóðfrelsisflokkurinn FLN komst til
valda árið 1962.26 Þess má geta að afstaða Camus í Alsírdeilunni og ólíkur
skilningur á viðhorfi hans varð til þess að hætt var við sýningu í Aix-en-Pro-
vence árið 2013 sem setja átti upp í tilefni aldarafmælis skáldsins.27
Hafi Camus viljað að frumbyggjar Alsír skrifuðu sjálfir sína sögu28 hefði
hann eflaust kunnað að meta fyrstu skáldsögu alsírska blaðamannsins og
rithöfundarins Kamels Daoud Meursault, contre-enquête. Hún er líklega
ferskasta „umfjöllunin“ um Útlendinginn sem birst hefur á síðustu árum og
þótt víðar væri leitað. Skáldsagan kom fyrst út í Alsír árið 2013 og ári síðar
í Frakklandi. Kamel Daoud er lítt þekktur hér á landi en skáldsaga hans,
sem nú er fáanleg í enskri þýðingu (The Meursault Investigation, 2016), vakti
mikla athygli þegar hún kom út. Hún hefur hlotið ýmis verðlaun og jafnvel
verið sviðsett en áður sendi Kamel Daoud frá sér smásagnakver, L’Arabe et le
vaste pays de Ô… (2008) og La Préface du Nègre (2008). Auk þess hefur hann
starfað um árabil sem blaðamaður við dagblaðið Le Quotidien d’Oran.29 Nú
skrifar hann einnig pistla í Le Monde og New York Times um málefni tengd
íslam.30
Það er líklega ekki tilviljun að Daoud gaf út verk sitt á aldarafmæli Camus.
Titillinn sýnir tengslin við Útlendinginn og sagan er eins konar svar við verki
Camus, framhaldssaga, sem gerist í Alsír samtímans, en kannski ekki síst
kveðja og virðingarvottur til Camus sem lést stuttu áður en Alsírbúar endur-
heimtu sjálfstæði frá Frakklandi og tíu árum áður en Kamel Daoud kom í
þennan heim. Einnig má segja að skáldsaga Daouds sé eftirgerð eða endur-
ritun á Útlendingnum: hún telur nákvæmlega jafnmörg slög og verk Camus
og er í senn spegilmynd þess og andstæða eins og upphafsorðin sýna: „Í
dag er mamma enn á lífi.“ Sögumaðurinn er Haroun, yngri bróðir Arabans