Tímarit Máls og menningar - 01.06.2017, Side 33

G u ð j ó n S a m ú e l s s o n o g s i ð u n í s l e n s k r a r þ j ó ð a r
TMM 2017 · 2 33
Einar Erlendsson var aðstoðarmaður Rögnvalds „til ársins 1917 er Einar tók við embætti hans
fram að því að Guðjón Samúelsson var ráðinn húsameistari ríkisins 1919. Fulltrúi Guðjóns
var Einar síðan allt til 1950 er hann var skipaður Húsameistari ríkisins fram til 1954“. Hörður
Ágústsson, Íslensk byggingararfleifð I, s. 195; 200.
47 Jónas Jónsson, „Guðjón Samúelsson“, bls. 296–297. Það kann að útskýra viðtökurnar að þegar
Jónas rekur söguna aftur þegar hann gerir bókina Íslenzk bygging ásamt Benedikt Gröndal
tekur hann fram að sá sem var fyrir svörum í Iðnfræðaskólanum hafi verið gamall og geð-
stirður herforingi.
48 Atli Magnús Seelow, „Verslunarhús Nathan & Olsen við Austurstræti. Hornsteinn Guðjóns
Samúelssonar að nýjum miðbæ Reykjavíkur“, Saga, 1/2012, bls. 9–21, hér bls. 10.
49 Í Íslenskri byggingararfleifð I notar Hörður Ágústsson orðið „forsmiðir“ yfir þá menn sem
mótuðu byggðaumhverfi Íslendinga umfram aðra frá upphafi og fram á tuttugustu öld. Þetta
eru forverar húsameistara og arkitekta.
50 Hörður Ágústsson, Íslensk byggingararfleifð I, bls. 153.
51 Sveinn Jónsson, „Um húsabyggingar“, Lögrjetta, 7. júní, 1911, bls. 104.
52 Sjá tilkynningu um synjun: Höfundur óþekktur, „Fjárlögin í efri deild“, Ísafold, 28. apríl 1911,
bls. 66.
53 Sveinn Jónsson, „Um húsabyggingar“, bls. 103–104.
54 Höfundur óþekktur, „Fjárlögin“, Lögrjetta, 13. ágúst 1913, bls. 135.
55 Höfundur óþekktur, „Fjárlögin“, bls. 135.
56 Það er fróðlegt, þegar farið er yfir fjárveitingar þessa árs, að sjá hvar áherslurnar liggja í
menningarmálum þjóðarinnar. Svo virðist sem raunsæisskáld séu í náðinni hjá nefndinni því
Jón Stefánsson / Þorgils Gjallandi (natúralískt raunsæi); Þorsteinn Erlingsson (rómantískt
raunsæi) og Einar H. Kvaran (siðboðandi raunsæi) fá allir styrk. Hins vegar gefur nefndin lítið
fyrir byggingarlist, myndlist/höggmyndalist og leikritun því styrktarbeiðnum Guðjóns Samú-
elssonar, Einars Jónssonar og Jóhanns Sigurjónssonar er öllum hafnað. Höfundur óþekktur,
„Frá alþingi“, Ísafold, 5. apríl 1911, bls. 83.
57 Hjörleifur Stefánsson, Andi Reykjavíkur: Genius Reikiavicensis, Reykjavík: JPV, 2008, bls. 19.
58 Hörður Ágústsson, Íslensk byggingararfleifð, bls. 319.
59 Vilhjálmur S. Vilhjálmsson, Við sem byggðum þessa borg III, Reykjavík: Setberg, 1956, bls. 180.
60 Lárus Sigurbjörnsson, Þáttur Sigurðar málara: brot úr bæjar- og menningarsögu Reykjavíkur,
Reykjavík: Helgafell, 1954. bls. 81.
61 Jóhannes Sveinsson Kjarval, „Reykjavík og umhverfið: Miðbærinn og útsýnið. Skemmti-
garðurinn og tjörnin“, Morgunblaðið 18. mars 1923, bls. 2.
62 Jóhannes Sveinsson Kjarval, „Guðjón Samúelsson, Tryggvi Magnússon, Guðmundur Hannes-
son, Alexander Jóhannesson“, Vísir, 12. janúar 1925, bls. 3.
63 Guðjón Friðriksson, „Innan Hringbrautar. Skipulags- og húsnæðismál 1910–1930“, Saga
Reykjavíkur: bærinn vaknar. 1870–1940. Síðari hluti. Reykjavík: Iðunn, 1994, bls. 107–131, hér
bls. 110. Guðjón vísar í: Höfundur óþekktur, „Frá bæjarstj.fundi“, Morgunblaðið, 9. október
1920, bls. 1–2.
64 Guðjón Friðriksson, „Innan Hringbrautar. Skipulags- og húsnæðismál 1910–1930“, bls. 110.
„Í kringum Skólavörðuholtið eru götur sem sækja nöfn í norræna goðafræði. Þar eru til að
mynda Freyjugata, Njarðargata, Urðarstígur, Lokastígur, Nönnugata, Haðarstígur og Þórs-
gata. Hverfið er stundum kallað „goðahverfið“ af þessum sökum og mun það raunar upphaf-
lega hafa átt að heita Ásgarður, en nafnið vann sér ekki sess“. Sjá: http://bokmenntaborgin.
is/?post_type=mapplace&p=853. [sótt 6. september 2013].
65 Guðjón Friðriksson, „Innan Hringbrautar. Skipulags- og húsnæðismál 1910–1930“, bls. 108–
109.
66 Lesa má um brunann m.a. í 171. tbl. Morgunblaðsins, sem kom út 26. apríl 1915. Þar stendur
t.d: „Þessi bruni ætti að kenna mönnum það fyrst og fremst að hrófa ekki upp stórum timb-
urhúsum þar sem jafn þéttbýlt er og hér. Að vísu getur kviknað í steinhúsum, það hefir þessi
bruni sýnt manni, en eldurinn verður þar aldrei jafn magnaður og annars staðar“.
67 Þar sem aldrei nokkur skapaður hlutur getur átt sér stað án þess að einhver eigi þar hagsmuna
að gæta langar mig til þess að benda á að þegar bannað er að byggja úr timbri í miðbænum
og steinsteypuöld gekk í garð hlaut Knud Zimsen að hagnast töluvert. Zimsen sem var fyrst