Tímarit Máls og menningar - 01.10.2016, Blaðsíða 7

Þ j ó ð í l e i t a ð þ j ó ð s ö n g
TMM 2016 · 3 7
… ekki ort til þess að syngjast af Íslendingum á Íslandi, heldur er það ort til þess að
syngjast af Íslendingum í Kaupmannahöfn, eins og menn vita. Hvernig geta menn
heima á Fróni t.d. með réttu sungið vísuna „Hafnar úr gufu hér | heim allir girnumst
vér,“ o.s.frv.? Það mætti með réttu lagi nefna þetta kvæði ættjarðarsöng íslenskra
stúdenta í Kaupmannahöfn, og þó er ég sannfærður um það, að margir Íslendingar
muni ekki vilja taka undir hnífilyrði þau um náttúru Danmerkur, sem þar standa.
Íslensk náttúra er dýrðleg og hennar dýrð verður aldrei sungin um of, en við ættum
að vera fúsir á að viðurkenna að víða er fallegt annarsstaðar en heima.17
Margir voru sama sinnis hvað þetta snerti. Ónefndur fréttaritari Alþýðu-
blaðsins taldi að hugsanlega væri réttast að taka upp annan þjóðsöng en
Eldgamla Ísafold því að Dönum væri í nöp við kvæðið.18 Í blaðagrein rúmum
áratug síðar þar sem þjóðsönginn bar enn á góma sagði Guðmundur Þorláks-
son bóndi á Korpúlfsstöðum að Eldgamla Ísafold væri „aðeins dágott kvæði
eftir gott skáld, en – ekki meira“. Kom þar ekki síst til afstaða skáldsins til
Danmerkur: „Og það er einmitt þetta last á góðu landi, sem ég tel megingalla
kvæðisins, og hann svo stóran að nægur sé til að gera það algjörlega ótækt
sem þjóðsöng vorn; lof einskis vex við það, að lasta annan.“19
Í áðurnefndri grein sinni nefnir Sigfús Blöndal einnig að það kunni að
valda ruglingi að sama lag sé þjóðsöngur margra landa. Því til stuðnings
rifjar hann upp að eitt sinn er hann var á ferð milli Danmerkur og Íslands
hafi landarnir stundum sungið uppi á þiljum og þá meðal annars Eldgamla
Ísafold. Þá hafi Englendingar sem einnig voru meðal farþega tekið ofan, þar
sem þeir töldu að sungið væri sér til heiðurs. Síðar hafi Þjóðverji komið til
sín og beðið hann um að hætta þessum ósóma og vera ekki „að skríða fyrir
fótunum á Englendingum“. Niðurstaða Sigfúsar er afdráttarlaus: Íslendingar
þurfa nýjan þjóðsöng þar sem Eldgamla Ísafold dugar ekki. Hann telur að
ættjarðarsöngur þurfi að hafa þrjá kosti til að bera:
1) að hann sé kjarnyrtur og vel kveðinn; 2) að hann sé stuttur; 3) að lagið sé fallegt
og auðvelt að syngja. Og helst vildi ég geta bætt því við, að lagið væri íslenskt eins
og kvæðið, en það finnst mér þó mega liggja í léttu rúmi. […] Það geta auðvitað
mörg kvæði okkar bestu skálda komið til greina og ýmis lög. Ég hef hugsað nokkuð
um málið og skal hér ekki nefna nema það, sem mér finnst best uppfylla skilyrðin,
en það er kvæði Bjarna Thorarensens „Þú nafnkunna landið sem lífið oss veittir“.
Kjarnyrtara kvæði hefur aldrei verið kveðið á okkar landi og aldrei hefur íslenskri
náttúru verið heppilegar lýst í fáum orðum en þar sem landið er kallað í því kvæði
„undarlegt sambland af frosti og funa“ – og mætti ekki segja hið sama um þjóðar-
lund okkar Íslendinga, – erum við ekki líka margir hverjir „undarlegt sambland af
frosti og funa“?20
Það truflaði Sigfús ekki að ráði að við Þú nafnkunna landið væri sungið
erlent lag, eftir danska tónskáldið C.E.F. Weyse. Hann bætir þó við að
hugsanlega sé hér tækifæri fyrir íslensk tónskáld til að semja „kraftmikið
lag og einkennilegt“ við kvæðið, lag, sem „auðvelt sé að syngja, hressandi,
fjörugt, magnað og karlmannlegt“.