Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.10.2016, Síða 54

Tímarit Máls og menningar - 01.10.2016, Síða 54
54 TMM 2016 · 3 Soffía Gunnarsdóttir „Á meðan þið í huganum spyrjið um afdrif mín“ Skáldkonan Helga Novak Skáldkonan Helga Novak (1935–2013) var ein úr hópi framúrstefnulegra rithöfunda í Þýskalandi eftirstríðsáranna sem kölluðu sig „Gruppe 47“. Félagsskapurinn var stofnsettur til þess að efla umræðu og koma á framfæri óþekktum höfundum. Þarna las Günter Grass fyrst upp úr „Tintrommunni“ sem gerði hann þekktan á augabragði, en í sama hóp kynnti Paul Celan frægt ljóð sitt „Dauðafúgu“ og uppskar háð, sem í dag er óskiljanlegt, svo hann lét ekki sjá sig þar framar. Helga Novak var með hópnum í New York 1966 og las þar m.a. ásamt hinum þá óþekkta Peter Handke, sem notaði þar tæki- færið sem oftar og „svívirti“ áheyrendur. En Helga Novak var viðriðin annan framúrstefnulegan félagsskap, nefnilega hin íslensku atómskáld og hélt upp á sinn fyrsta forlagssamning í hópi þeirra í gamla kirkjugarðinum í Reykjavík yfir brennivínstári. Tengsl Helgu Novak við íslenska bókmenntasögu og menningu koma fram í síðustu bók hennar Im Schwanenhals sem út kom 2013 sama ár og hún lést og er síðasta bindi sjálfsævisögulegrar trílógíu hennar. Þar segir hún m.a. frá Íslandsárum sínum 1957–1967. Bókin er samsett úr bréfum og dagbókar- færslum, sem gefa góða mynd af þessu tímabili. Helga Novak ólst upp í Þýska Alþýðulýðveldinu hjá flokkstryggum fóstur- foreldrum við ástleysi svo hún fluttist að heiman 16 ára gömul og meldaði sig sjálfviljug á heimavist. Það má segja að hún hafi verið alin upp af flokknum og að það stjórnarfar og umhverfi sem fóstraði hana hafi alla tíð verið henni bakhjarl og hluti af sjálfsmynd. Hún hefði helst kosið að lifa og starfa í sínu landi, en var gædd skarpskyggni til að sjá í gegnum þann áróður sem daglega var fram borinn og sjálfstæðri hugsun til að velta fyrir sér atriðum sem fram komu í umræðum og áttu ekki upp á pallborðið hjá yfirvöldum. Hún kynntist íslenskum námsmönnum þegar hún var í námi í blaða- mennsku við háskólann í Leipzig. Þar reyndi hún sem best hún gat að lifa sínu lífi og láta sem minnst stjórnast af þeim öflum sem einnig vildu hafa áhrif á einkalíf hennar. Það sem fyllti mælinn var þegar hún var þvinguð til samstarfs við leyniþjónustuna Stasi og átti að njósna um erlenda sam- stúdenta sína, sérstaklega Íslendingana, sem henni var bent á að kæmu frá
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.