Tímarit Máls og menningar - 01.12.2016, Blaðsíða 116

S i g r í ð u r A l b e r t s d ó t t i r
116 TMM 2016 · 4
Hún er búin til úr tölum, þetta er talnahringekja, það er fullyrt að „þú
leysir þær ekki upp / með gleymskunni“. Hæðst er að þeirri alþýðuspeki
að tíminn lækni öll sár, tíminn sem líður og færir áföll og reynslu, hann er
greinilega í aðalhlutverki fyrir utan tölurnar, sem eru dagsetningar. Nýlega
höfum við séð svona tölur verða til á allra vörum: nine, eleven, 11. septem-
ber, svo dæmi sé tekið, án þess að í þessu ljóði sé verið að tala eingöngu um
katastrófur. Nú, rauðir og svartir dagar, hvað er það? Það er vissulega helgi
og hversdagur, eilíf skipting tímans í þessi tvö svið og það er almanakið sem
inniheldur allan tímann, bæði svið hans, árið. Til þess að staðbinda þetta er
almanakið með mynd af kaupfélaginu; það eitt tengir þessa abstraktsjón alla,
sumsé tíminn er abstrakt, en hann er samt konkret, tengir hana veruleika
sem hægt er að staðsetja og tímasetja: þorp eða sveit (kaupfélagið) á tímum
þegar kaupfélag var allur veruleikinn, semsé um miðbik aldarinnar.
Hvað varðar túlkunina í lok spurningarinnar þá finnst mér hún vera
niðurstaða í formi resumé, sem mér finnst alltaf varhugavert að gera; það
endar oft í einhvers konar niðurstöðu sem er í stíl við almenna málshátta-
speki, eitt sinn skal hver deyja o.s.frv., eitthvað sem mér finnst yfirleitt vera
ofnotaðar klisjur og ljóðlistin hefur m.a. að hlutverki að snúast gegn. Svo ef
resumé ljóðs endar í þannig yrðingu, þá er það túlkun sem ekki segir neitt
nema hið almenna; ljóð er yrðing sem reynir og á að vera einstök. Ljóð verða
ekki résúmeruð.
„Ljóð er …“
Ljóð verða ekki résúmeruð segirðu. Þá geri ég ráð fyrir að þú sért sam-
mála orðum Þorsteins Þorsteinssonar sem segir á einum stað í bók sinni
Ljóðhús – Þættir um skáldskap Sigfúsar Daðasonar: „Það er eitt einkenni
góðra ljóða, ekki síst nútímaljóða, að efni þeirra verður ekki endursagt
almennum orðum. Það er, eins og sagt hefur verið, ekki hægt að eima burt
inntakið og draga það saman í stutta klausu […] Annað einkenni góðs
ljóðs, og þessu skylt, er að það orkar á okkur áður en við skiljum það fylli-
lega, jafnvel áður en byrjum að skilja það.“20
Algjörlega. Þetta er mjög mikilvægur þanki, semsagt sú staðreynd að það
er ekki hægt að resúmera ljóð.
Hún skiptir miklu máli til dæmis í kynningu á ljóðabókum, bæði opin-
berum, t.d. í auglýsingum, og líka á milli manna. Það er einfaldlega ekki
hægt að svara spurningunni: „Um hvað fjallar þessi ljóðabók“ á vitrænan
hátt. Útdráttur, resumé, um skáldsögu getur sagt talsvert um hana en slíkur
útdráttur er ekki mögulegur þegar um ljóðabók er að ræða. Það kemur til
af tveimur ástæðum: Í fyrsta lagi er ljóð samþjöppun, útdráttur, resumé,
eimun. Ef þú spyrðir mig beint út: „Hvað er ljóð?“ þá myndi ég svara að
bragði: „Ljóðtexti er texti sem ekki verður resúmeraður. Það er ekki hægt að
umorða ljóð.“