Hugur - 01.01.2014, Qupperneq 19

Hugur - 01.01.2014, Qupperneq 19
 Uppreisn gegn hefðinni 19 henni. Í The Sovereignty of Good er hún mjög gagnrýnin á kenningar í siðfræði sem þá voru efst á baugi, þ.e. á sjöunda áratug síðustu aldar. Hún færir sannfærandi rök fyrir þeirri skoðun sinni að lýsingar og skýringar akademískrar rökgreiningar- heimspeki og tilvistarspeki á mannlegu eðli séu mjög ófullnægjandi. Umfjöllun hennar um hið góða og hugmyndina um fullkomnun er platonskrar ættar. Annars er Murdoch, eins og kunnugt er, best þekkt sem skáldsagnahöfundur og er mikið heimspekilegt ívaf í mörgum skáldsögum hennar. Mary Midgley uppgötvaði ég fyrir ekki svo löngu. Hún er siðfræðingur og merkilegur heimspekingur, hefur skrifað heil ósköp, til dæmis bókina Beast and Man þar sem baksviðið er þróunarkenningin. Við erum jarðneskar verur, ekki himneskar! En hún er mjög gagnrýnin á margs konar þvætting sem hún telur að hafi verið og sé enn skrifaður á forsendum líffræðilegrar þróunar og félagslíffræði. Og smættarhyggju af hvaða gerð sem er sýnir hún enga miskunn. Midgley hefur líka þann mikla kost að vera ágætur rithöfundur. Af skrifum hennar um siðfræði nefni ég sérstaklega bókina Heart and Mind: The Varieties of Moral Experience. Og svo er það Marjorie Grene sem hefur skrifað um tilvistarstefnuna, heim- speki líffræðinnar og ótal margt annað. Vil ég nefna hér sérstaklega bækurnar Knower and the Known og Descartes. Í þessum bókum kemur fram mjög gagnrýn- in afstaða til heimspekihefðarinnar sem er gegnsýrð af hinni kartesísku afstöðu. Grene er í hópi þeirra heimspekinga sem vilja „komast út úr Descartes“ eins og ég hef orðað það. Einkum er umfjöllun hennar um skynjun athyglisverð. Þar er að finna mjög róttæka gagnrýni frá líffræðilegu og vistfræðilegu sjónarmiði. Hina frægu röksemdafærslu Descartes um vaxmolann í annarri hugleiðingu í Hugleið- ingum um frumspeki, þar sem hann virðist reyna að sanna að skynjun sé eiginlega ruglingsleg hugsun, sallar hún niður á mjög sannfærandi hátt. Og það sem hann segir um tilfinningar og geðshræringar hangir ekki saman vegna þess að hugur og líkami eru af tveimur heimum, hugurinn rúmtakslaus andleg verund og líkaminn efnisleg vél, sem með óskiljanlegum hætti orka hvort á annað. Gagnrýni sína rökstyður Grene í löngu máli. Hún starfaði mikið og lengi með hinum ungversk- breska vísindamanni og heimspekingi Michael Polanyi sem er höfundur mjög frumlegs rits sem heitir Personal Knowledge. Hugmyndin um „þögla þekkingu“ er frá honum komin. Við höfum setið góða stund. Ég spyr Gunnar því hvort hann vilji segja eitthvað að lokum. Þar sem John Dewey hefur oft borið hér á góma langar mig að bæta við nokkr- um orðum um afstöðu hans til heimspekihefðarinnar og gagnrýni hans á hana. Eins og fram hefur komið kallar hann grundvallarviðhorf hefðarinnar „þekk- ingarfræði áhorfandans“. Heimspekingar hafa litið á heiminn sem viðfang til að skoða, íhuga og smíða kenningar um. Róttækast er þetta áhorfsviðhorf hjá Descartes. Ég sjálfur, þ.e. hugur minn, er ekki í heiminum heldur utan við hann. Heidegger andmælir þessari kenningu á eftirminnilegan hátt í höfuðriti sínu Veru og tíma. Aftur á móti lítur Dewey á heiminn sem athafnasvið og manninn sem athafnaveru og rannsakanda. Maðurinn starfar bæði í náttúrlegu og manngerðu Hugur 2014-5.indd 19 19/01/2015 15:09:30
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168
Qupperneq 169
Qupperneq 170
Qupperneq 171
Qupperneq 172
Qupperneq 173
Qupperneq 174
Qupperneq 175
Qupperneq 176
Qupperneq 177
Qupperneq 178
Qupperneq 179
Qupperneq 180
Qupperneq 181
Qupperneq 182
Qupperneq 183
Qupperneq 184
Qupperneq 185
Qupperneq 186
Qupperneq 187
Qupperneq 188
Qupperneq 189
Qupperneq 190
Qupperneq 191
Qupperneq 192
Qupperneq 193
Qupperneq 194
Qupperneq 195
Qupperneq 196
Qupperneq 197
Qupperneq 198
Qupperneq 199
Qupperneq 200
Qupperneq 201
Qupperneq 202
Qupperneq 203
Qupperneq 204
Qupperneq 205
Qupperneq 206
Qupperneq 207
Qupperneq 208
Qupperneq 209
Qupperneq 210
Qupperneq 211
Qupperneq 212
Qupperneq 213
Qupperneq 214
Qupperneq 215
Qupperneq 216
Qupperneq 217
Qupperneq 218
Qupperneq 219
Qupperneq 220
Qupperneq 221
Qupperneq 222
Qupperneq 223
Qupperneq 224
Qupperneq 225
Qupperneq 226
Qupperneq 227
Qupperneq 228
Qupperneq 229
Qupperneq 230
Qupperneq 231
Qupperneq 232
Qupperneq 233
Qupperneq 234
Qupperneq 235
Qupperneq 236
Qupperneq 237
Qupperneq 238
Qupperneq 239
Qupperneq 240
Qupperneq 241
Qupperneq 242
Qupperneq 243
Qupperneq 244
Qupperneq 245
Qupperneq 246
Qupperneq 247
Qupperneq 248
Qupperneq 249
Qupperneq 250
Qupperneq 251
Qupperneq 252
Qupperneq 253
Qupperneq 254
Qupperneq 255
Qupperneq 256
Qupperneq 257
Qupperneq 258
Qupperneq 259
Qupperneq 260
Qupperneq 261
Qupperneq 262
Qupperneq 263
Qupperneq 264
Qupperneq 265
Qupperneq 266
Qupperneq 267
Qupperneq 268

x

Hugur

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.