Hugur - 01.01.2014, Blaðsíða 29

Persónan og félagsskapurinn 29
á ríkisvaldið. Ríkisvaldið er því pragmatísk lausn vandans sem stafar af árekstrum
eiginhagsmuna.27
Macmurray telur þessa heimspeki vera eðlilega afleiðingu af einangrandi heim-
speki tvíhyggjunnar. Einstaklingarnir eru einangraðir hver frá öðrum vegna þess
að þeir hræðast hver annan og reiða sig eingöngu á skynsemina. Skynsemin verð-
ur tæknileg þar sem ekki er hægt að reiða sig á persónulegt samband við aðra.
Ríkið verður hin ópersónulega lausn sem framfylgir tæknilegri rökvísi hugans.
Það verður því nauðsynlegt samfélaginu.28
Macmurray telur að stjórnspeki að hætti Rousseaus búi yfir sams konar rökgerð
og heimspeki Hobbes en snúi dæminu við. Þar eru menn góðir af náttúrunnar
hendi og sækjast ekki eftir eiginhagsmunum sínum heldur sé þeim náttúrulegt að
lifa í samhljómi hver við annan. Samfélaginu er hér líkt við lífveru sem þróast og
vex í áttina að ákveðnu markmiði með náttúrulegum hætti. Þar sem einstakling-
arnir eru hluti af þessari þróun verður það vilji þeirra að þjóna hinu endanlega
markmiði samfélagsins. Eini tilgangur þeirra verður að gegna því hlutverki sem
samfélagið krefst af þeim til að framfylgja markmiðinu. Tilvera manna verður
eingöngu samfélagsleg tilvera og sjálfstæði einstaklingurinn aðeins blekking.
Skynsemi samfélagsgerðarinnar verður að þjóna heildarmarkmiði samfélagsins
vegna þess að það er afleiðing náttúrulegrar þróunar, óháð gjörðum einstakling-
anna, og þess vegna verður tilgangslaust og óskynsamlegt að streitast á móti henni.
Þessi algjöra afneitun einstaklingsins í náttúrulegu samfélagi Rousseaus hefur
þau áhrif að sjálfið er klofið. Það er aðeins blekking að afneita sjálfum sér í hinum
raunverulega heimi og því klofnar sjálfið. Einstaklingurinn verður eingöngu til
í huga manna þar sem þeir eru líkt og áhorfendur sem fylgjast með sjálfum sér
leika hlutverk í leikriti heimsins. Þar með eru einstaklingarnir í raun einangraðir
hver frá öðrum þó að þeir vinni saman.29
Ríkið er ekki grundvöllur þessa samfélags líkt og í pragmatískri heimspeki
Hobbes heldur sjálfviljug undirgefni meðlima samfélagsins við almannavilj-
ann. Meðlimirnir samsama sjálfa sig heild samfélagsins. En til að viðhalda slíku
samfélagi þurfa meðlimir þess að hætta að taka verklegt líf sitt alvarlega, þeir
þurfa að hverfa á vit hins andlega lífs. Þeir þurfa að trúa því að heimur fullkom-
ins samhljóms sé til og að hann marki endalok samfélagsþróunarinnar jafnvel
þótt heimurinn komi þeim fyrir sjónir sem ófullkominn og fullur af átökum.
En hugmyndin um hinn fullkomna heim er aðeins blekking til að breiða yfir
hinn raunverulega heim. Þessi blekking heldur velli í lífræna samfélaginu vegna
þess að hugmyndafræðin og raunveruleikinn eru aðskilin í tvíhyggjunni. Því er
haldið fram að hugmyndin um fullkomið samfélag samhljómsins muni að end-
ingu verða að veruleika jafnvel þó að raunveruleikinn sýni fram á annað. Ef menn
taka verklegt líf sitt alvarlega og fara að trúa því að þeir fái einhverju áorkað með
27 Macmurray 1970: 136.
28 Macmurray 1970: 137–138.
29 Macmurray 1970: 142–143.
Hugur 2014-5.indd 29 19/01/2015 15:09:31