Hugur - 01.01.2014, Qupperneq 103

Hugur - 01.01.2014, Qupperneq 103
 „Nýmenni“ eða mörk mennskunnar 103 eldri álitaefni í nýtt og jafnvel óvænt samhengi. Einnig hefur sú spurning verið áleitin hverjir eigi að móta almenna stefnu um beitingu tækninnar og áhersla lögð á að tryggja þurfi aðkomu fleiri en tiltölulega þröngs hóps sérfræðinga. Eitt þeirra sviða sem hefur fengið vaxandi athygli á síðustu misserum er áhugi heilbrigðra á að nýta sér tæki og aðferðir til að lækna sjúkdóma í þeim tilgangi að bæta sig með einhverjum hætti eða efla. Hér má nefna ásókn fólks í fegrunaraðgerðir eða lyf til að auka andlegt og líkamlegt úthald, sem upphaflega var ætlað að bæta líkams- lýti eftir slys eða lækna alvarlega sjúkdóma. Þá skapar líftæknin möguleika á að velja fósturvísa með tiltekna erfðafræðilega eiginleika og gerðar eru tilraunir með ígræðslu elektróða í heila fólks til að efla heilastarfsemi eða skynjun svo dæmi séu nefnd. Efling heilbrigðra einstaklinga vekur margvíslegar siðfræðilegar spurningar, ekki síst ef hún hefur áhrif á heila og taugakerfi mannsins, enda er heilinn ekki eins og hvert annað líffæri heldur býr hann yfir minningum okkar og sjálfsskiln- ingi. Efling hugar eða annarra taugafræðilegra þátta, s.s. minnis, einbeitingar eða skynjunar, getur því breytt viðkomandi manneskjum að verulegu leyti. Slík efling einstaklinga getur einnig haft áhrif á jafnræði milli fólks og þar með samfélags- gerðina. Í fræðilegri umræðu um þessa nýju tækni er spurt hve langt megi ganga í því að fikta við heilastarfsemi heilbrigðra einstaklinga. Er slík efling eftirsóknar- verð? Ber að setja slíkri eflingu mörk?3 Í þessari grein verður fjallað um þessar spurningar, einkum með eflingu heila og taugakerfis í huga. Fyrst verður hugað að vandanum við að skilgreina hvað í eflingu felist, en það leiðir að umræðu um mörk eflingar og greinarmuninn á læknismeðferð og eflingu. Margir gera sér von- ir um að með heila- og taugaeflingu verði í framtíðinni hægt að breyta manninum verulega og jafnvel að ný manntegund muni líta dagsins ljós. Hún snertir því grundvallarspurningar mannlegrar tilveru og vekur áleitnar siðferðilegar spurn- ingar um samfélag okkar, gildismat og sjálfsskilning. Í síðari hluta greinarinnar verður fjallað um þessi efni og m.a. velt upp ástæðum þess að taugaefling vekur jafn mikinn áhuga og raun ber vitni. Heila- og taugaefling. Mörk læknisfræðilegrar meðferðar og eflingar Frá örófi alda hafa manneskjur reynt að auka bæði á andlegan og líkamlegan styrk og yfirvinna margvíslegar takmarkanir sínar og því er saga hugmynda og tilrauna um eflingu einstaklinga orðin býsna löng. Urban Wiesing bendir til að mynda á áherslu Forn-Grikkja á að efla og styrkja einstaklinginn og leit þeirra að fullkomnun.4 Þessi þrá eftir fullkomnun kom skýrt fram í menningu þeirra og hefur allar götur síðan birst með margvíslegum hætti í viðfangsefnum vísinda- manna, rithöfunda og listamanna. Geta heila og taugakerfis þróast í samspili við 3 Siðfræðistofnun tekur nú um stundir þátt í verkefninu NERRI (Neuro-Enhancement: Respon- sible Research and Innovation) sem styrkt er af 7. rammaáætlun Evrópusambandsins en markmið þess er m.a. að efna til samfélagslegrar umræðu um heila- og taugaeflingu og taka afstöðu til þess hvernig ramma eigi að setja rannsóknum á þessu sviði. Verkefnið hófst 2013 og er til þriggja ára. 4 Wiesing 2009. Hugur 2014-5.indd 103 19/01/2015 15:09:35
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168
Qupperneq 169
Qupperneq 170
Qupperneq 171
Qupperneq 172
Qupperneq 173
Qupperneq 174
Qupperneq 175
Qupperneq 176
Qupperneq 177
Qupperneq 178
Qupperneq 179
Qupperneq 180
Qupperneq 181
Qupperneq 182
Qupperneq 183
Qupperneq 184
Qupperneq 185
Qupperneq 186
Qupperneq 187
Qupperneq 188
Qupperneq 189
Qupperneq 190
Qupperneq 191
Qupperneq 192
Qupperneq 193
Qupperneq 194
Qupperneq 195
Qupperneq 196
Qupperneq 197
Qupperneq 198
Qupperneq 199
Qupperneq 200
Qupperneq 201
Qupperneq 202
Qupperneq 203
Qupperneq 204
Qupperneq 205
Qupperneq 206
Qupperneq 207
Qupperneq 208
Qupperneq 209
Qupperneq 210
Qupperneq 211
Qupperneq 212
Qupperneq 213
Qupperneq 214
Qupperneq 215
Qupperneq 216
Qupperneq 217
Qupperneq 218
Qupperneq 219
Qupperneq 220
Qupperneq 221
Qupperneq 222
Qupperneq 223
Qupperneq 224
Qupperneq 225
Qupperneq 226
Qupperneq 227
Qupperneq 228
Qupperneq 229
Qupperneq 230
Qupperneq 231
Qupperneq 232
Qupperneq 233
Qupperneq 234
Qupperneq 235
Qupperneq 236
Qupperneq 237
Qupperneq 238
Qupperneq 239
Qupperneq 240
Qupperneq 241
Qupperneq 242
Qupperneq 243
Qupperneq 244
Qupperneq 245
Qupperneq 246
Qupperneq 247
Qupperneq 248
Qupperneq 249
Qupperneq 250
Qupperneq 251
Qupperneq 252
Qupperneq 253
Qupperneq 254
Qupperneq 255
Qupperneq 256
Qupperneq 257
Qupperneq 258
Qupperneq 259
Qupperneq 260
Qupperneq 261
Qupperneq 262
Qupperneq 263
Qupperneq 264
Qupperneq 265
Qupperneq 266
Qupperneq 267
Qupperneq 268

x

Hugur

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.