Hugur - 01.01.2014, Side 230

Hugur - 01.01.2014, Side 230
230 Páll Skúlason trúi ekki á dulræn öfl handan mannlegs skilnings, jafnvel þó skynsemin segi mér að það hljóti að vera kraftar að verki í alheiminum sem við ekki þekkjum eða skiljum. En ég trúi því ekki að orðin rómantík eða dulhyggja komi að notum í viðureign okkar við það sem hér er í húfi. Mikilvægast er að skilja það samband við náttúruna sem við mótum í reynslu okkar og huga og það hvernig okkur tekst að skýra þessa reynslu fyrir sjálfum okkur og öðrum. Í bók sinni, Gaia. Ný sýn á líf á jörðinni (Gaia. A New Look at Life on Earth, 1979), og nýjasta verki sínu, Hefnd Gaiu (The Revenge of Gaia, 2006), skýrir læknirinn og vísindamaðurinn James Lovelock hvernig táknmyndin Gaia (sem upphaflega var grísk gyðja sem táknaði jörðina) hjálpaði honum að skilja eigin reynslu af plán- etunni okkar sem lifandi veru, sjálfskapandi heild sem lýtur eigin gildum, reglum og markmiðum. Lovelock er ekki í nokkrum vafa um að við verðum að þróa nýjan andlegan skilning á náttúrunni til þess að undirbúa okkur fyrir framtíðina. Og til að fylgja slíkum skilningi eftir verðum við að endurskoða okkar eigin þankagang. Til þess tileinkum við okkur orðaforða sem hæfir tengslum okkar við náttúruna sem veruleika handan þess sem við getum skilið í meðvitaðri hugsun okkar. Mikilvæg hugtök eins og Guð og Gaia eru ekki skiljanleg í takmörkuðu rými meðvitaðra huga okkar, en þau hafa merkingu í innri hugarfylgsn- um okkar þar sem innsæið á sinn sess. Djúpar hugsanir undirvitundar okkar eru ekki mótaðar með röklegum hætti; þær koma fram í dagsljósið fullmótaðar sem vitund okkar og meðfæddur eiginleiki til að greina á milli góðs og ills.25 Ég tel að Lovelock hafi rétt fyrir sér og að við eigum enn langt í land með að þróa og skilja samband okkar við náttúruna og okkur sjálf. Grundvallarhug- myndir okkar, sem miðla reynslu okkar og hjálpa okkur í leit að merkingu á stefnumóti okkar við náttúruna og sjálf okkur, eru ekki byggðar með skynsam- legum hætti líkt og tæknibúnaður okkar mannanna. Í upphafi þessarar ritgerðar nefndi ég hugmyndina um hagkvæmnina sem menningarheimur samtíðar okkar hefur hafið á loft sem æðst gilda. Segja mætti að hagkerfi heimsins þrífist á sífellt aukinni hagkvæmni í framleiðslu og dreifingu veraldlegra gæða meðal fólks. Á sama tíma er það einmitt þetta hagkerfi, með sínum hagkvæmu háttum í nýtingu auðlinda okkar á jörðinni, sem að áliti margra vísindamanna hefur áhrif á sjálf- stæða starfsemi jarðarinnar með aðferðum sem kunna að leiða til hamfara fyrir allar lifandi verur, ekki aðeins okkur mennina sem berum sennilega meginábyrgð á stöðu mála. Eitt mikilvægasta baráttumál okkar tíma er að móta og framkvæma hugmyndir sem gera hagkerfum heimsins kleift að starfa vel án þess að gengið sé gegn hagsmunum jarðarinnar. 25 Lovelock 2007: 177. Lovelock telur okkur enn eiga langt í land með að læra að koma á tilhlýðileg- um tengslum við jörðina og skilja hana sem lifandi og sjálfskapandi kerfi: „Trúarbrögð okkar hafa enn hvorki gefið okkur reglur né leiðbeiningar um samband okkar við Gaiu. Hugtak mannhyggj- unnar um sjálfbæra þróun og hið kristna hugtak um þjónustulund bera bæði merki ómeðvitaðs hroka. Við höfum hvorki þekkingu né getu til að þjóna jörðinni eða þróa hana. Við erum engu betur til þess fallin að standa vörð um jörðina en geitur til garðyrkjustarfa“ (Sama rit: 176). Hugur 2014-5.indd 230 19/01/2015 15:09:41
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182
Side 183
Side 184
Side 185
Side 186
Side 187
Side 188
Side 189
Side 190
Side 191
Side 192
Side 193
Side 194
Side 195
Side 196
Side 197
Side 198
Side 199
Side 200
Side 201
Side 202
Side 203
Side 204
Side 205
Side 206
Side 207
Side 208
Side 209
Side 210
Side 211
Side 212
Side 213
Side 214
Side 215
Side 216
Side 217
Side 218
Side 219
Side 220
Side 221
Side 222
Side 223
Side 224
Side 225
Side 226
Side 227
Side 228
Side 229
Side 230
Side 231
Side 232
Side 233
Side 234
Side 235
Side 236
Side 237
Side 238
Side 239
Side 240
Side 241
Side 242
Side 243
Side 244
Side 245
Side 246
Side 247
Side 248
Side 249
Side 250
Side 251
Side 252
Side 253
Side 254
Side 255
Side 256
Side 257
Side 258
Side 259
Side 260
Side 261
Side 262
Side 263
Side 264
Side 265
Side 266
Side 267
Side 268

x

Hugur

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.