Þjóðarbúskapurinn - 01.10.1975, Síða 64

62
sér stað á árinu. Einnig þurftu heimamarkaðsgreinarnar að taka á
sig mikla hækkun launa á sl. ári, og lætur nærri, að sú hækkun
hafi numið um 50%. Verulegar hækkanir urðu einnig á öðrum
kostnaðarliðum, t. d. orku, umbúðum og vöxtum. Verri afkoma heima-
greina vöruframleiðslunnar sýnir ljóslega, að verð- og magnbreyt-
ingar tekna hafa ekki náð að vega upp að fullu þær miklu kostnaðar-
hækkanir, sem áttu sér stað á árinu 1974 þrátt fyrir að verðhækkanir á
afurðum þessara greina hafi orðið til muna örari það ár en undan-
gengin ár.
í ársbyrjun 1974 kom til framkvæmda annar tollalækkunaráfangi
skv. EFTA-samningunum og liinn þriðji tók gildi 1. janúar 1975.
Eru verndartollar gagnvart EFTA- og EBE-löndunum nú helmingur
þess, sem þeir voru fyrir inngöngu Islands í EFTA 1. marz 1970. Þá
var ákveðið, að frá ársbyrjun 1975 skyldi fella niður eða endurgreiða
að hálfu söluskatt af vélum til iðnaðarframleiðslu, samkvæmt heim-
ild í fjárlögum ársins 1975. Hins vegar ber að hafa i huga, að á árinu
1974 og fyrstu mánuðum þessa árs lækkaði gengi íslenzku krónunn-
ar verulega, þannig, að líklegt má telja, að hækkun á verði erlends
gjaldeyris hafi meira en vegið upp áhrif ofantaldra tollalækkana
á samkeppnisstöðu innlends iðnaðar gagnvart innflutningi. Þess ber
auðvitað að gæta, að gengislækkun hefur í för með sér verðhækkanir
á ýmsum aðföngum innlendra iðngreina, þannig að heildaráhrif
gengisbreytinganna til þess að bæta samkeppnisstöðu innlendu iðn-
greinanna skerðast að þvi marki.
Áætlað er, að afkoma viðgerðargreina iðnaðar á árinu 1974 hafi
versnað lítillega m. v. 1973. Árið 1973 nam vergur hagnaður fyrir skatta
sem lilutfall af vergum tekjum 6%, en ætla má, að þetta hlutfall hafi
orðið um 5%% að meðaltali 1974. Afar lauslegar liugmyndir m. v.
maískilyrði 1975 benda jafnframt til þess, að afkoma þessara greina
hafi farið versnandi frá áramótum 1974—1975. Á árinu 1974 er talið,
að verð útseldrar vinnu hafi hækkað hlutfallslega j afnmikið frá
ársmeðaltali 1973 og laun starfsmanna við viðgerðir og hafi því leyfi-
legt álag (þ. e. mismunur verðs útseldrar vinnu og launataxta) hækk-
að í samræmi við það. Hins vegar er talið, að annar rekstrarkostnað-
ur hafi að meðaltali aukizt heldur minna en laun og launatengd
gjöld.
Séu vörugreinar heimamarkaðsins og viðgerðargreinarnar teknar
saman (undanskilið: fiskiðnaður, slátrun og kjötiðnaður og mjólk-
uriðnaður), er talið, að rekstrarafkoman hafi orðið nokkru lakari
að meðaltali 1974 en árið 1973. Árið 1973 nam vergur hagnaður fyrir