Orð og tunga - 2021, Side 29

18 Orð og tunga
Tafla 2 sýnir að í tístunum skiptist 301 dæmi um segðir og setningar
þannig að 36 dæmi voru um segðir án sagnar í persónuhætti en 265
með sögn í persónuhætti. Í vefpistlum skiptust 282 dæmi þannig
að 281 voru setningar með sögn í persónuhætti en aðeins ein segð
án sagnar í persónuhætti; var þar um að ræða fyrirsögn. Það var
m.ö.o. nær óþekkt í vefpistlum að segðir geymdu ekki sögn í per­
sónu hætti. Í tístum kom þetta aftur á móti fyrir í um 12% tilfella.
Kíkvaðratspróf sýnir að hér er marktækur munur á vefpistlum
og tístum, p<.00001. Enda þótt bæði í tístum og vefpistlum sé um
ritað mál og einstefnumiðlun að ræða er þannig skýr munur á stíl
textategundanna tveggja að þessu leyti.
Í Naglinn beint á höfuðið í (12) virðist vera um að ræða liðfellda
þolmyndarformgerð með orðasambandinu hitta naglann á höfuðið þar
sem bæði hjálparsögn og aðalsögn er sleppt (naglinn [er hittur] beint
á höfuðið).
Persónubeygðum sagnorðum er stundum sleppt í tístunum eins
og fram hefur komið. Í íslenskum rittextum gegnir mjög oft líku máli
um fyrirsagnir, t.d. í dagblöðum og veffréttum, sbr. dæmi Þórunnar
Blöndal (2005b) um dagblaðsfyrirsögnina Hundi bjargað af þaki. Eins
og Þórunn Blöndal (2005b:678) bendir á kann texti úr setningabrotum,
aðallega nafnliðum, í viðeigandi umhverfi, að koma mikilli merkingu
til skila til lesandans. Fyrirsagna­ eða skeytastíllinn sem framkallast
þegar sögnum í persónuháttum er sleppt kann að henta vel með
hliðsjón af tæknilegu takmörkununum á lengd tístanna.
Tíst Gísla Marteins eru alls ekki alltaf í þeim skeyta­ eða fyrir­
sagnastíl sem sjá má í dæmi (12) og víðar. Oftast minna þau helst á
stutta búta innan úr lengri pistli. Setningar og málsgreinar koma þá
„fullskapaðar“ án tómra liða eða niðurfellinga. Dæmi:
(15) Það er meira og minna allt rangt sem hann segir í þessu viðtali.
Hér „hefði verið“ hægt að stytta í t.d. Meira og minna allt rangt hjá
honum í þessu viðtali.
Það að láta persónubeygðar sagnir lönd og leið er því alls ekki
einlitt stílbrigði þessa málnotanda í tístum heldur bregður hann því
fyrir sig þegar svo ber undir. Í því felst enn frekari innri breytileiki.
Í tístum Gísla Marteins Baldurssonar sem hér voru skoðuð birtist
snjall og orðheppinn maður en stundum hvass í tali um menn og
þau málefni sem hann ber fyrir brjósti. Hlutverkið (e. persona) sem
tunga_23.indb 18 16.06.2021 17:06:47