Orð og tunga - 2021, Page 107

96 Orð og tunga
ástæða sé fyrir því? Og ættu þær, ef því er að skipta, að vera mun fleiri?
Í næsta kafla verður reynt að finna svör við þessum spurningum og
ýmsum fleirum.
5 Hömlur á viðskeytingu í íslensku og
hugsanlegar skýringar á fáum viðskeytaröðum
5.1 Inngangur
Í þessum kafla verður sérstaklega fjallað um þær hömlur á viðskeyt­
ingu sem koma fram í rannsókninni í 4. kafla og lesa má út úr ýmsum
töflum sem eru birtar þar. Einnig verður greint frá niðurstöðum um
klofna viðskeytingu sem virðist töluvert virk aðferð til orðmyndunar
í íslensku og að lokum verður velt upp ýmsum mögulegum ástæðum
þess að viðskeytaraðir í íslensku séu ekki fleiri en raun ber vitni.
5.2 Hömlur á viðskeytaröðum í íslensku
Í þessum undirkafla verða niðurstöðurnar úr 4. kafla skoðaðar og
sérstaklega fjallað um viðskeyti sem geta bara tengst grunnorðum af
ákveðnum orðflokki, um viðskeyti sem ekki geta tengst grunnorðum
sem sjálf eru viðskeytt, um viðskeyti sem ekki geta bætt við sig öðrum
viðskeytum og um erfiðleika við að breyta innbyrðis röð viðskeyta,
sbr. umræðuna í 3. kafla.
5.2.1 Val á orðflokki grunnorðs verður að passa
Í (29) eru sýndar viðskeytaraðir þar sem valhömlur viðskeyta passa
saman og gerir það að verkum að viðkomandi viðskeyti geta staðið
saman innan orðs. Hér er þá um að ræða viðskeyti sem geta tengst
nafnorðsviðskeytum:
(29) a. ­ingdómur: gyðingdómur
b. ­andlegur: búandlegur
c. ­unsemi: eljunsemi
Í (30) eru aftur á móti sýnd dæmi um valhömlur viðskeyta sem passa
saman þar sem fyrra viðskeytið er lýsingarorðsviðskeyti:
tunga_23.indb 96 16.06.2021 17:06:51