Saga - 2013, Qupperneq 7

F O R M Á L I R I T S T J Ó R A
Greinar haustheftis Sögu 2013 eru þrjár og allar efnismikil tíðindi. Fyrsta
grein heftisins er eftir eggert Þór Bernharðsson og fjallar um heimildir þær
sem liggja til grundvallar einu frægasta sakamáli Íslandssögunnar, morðinu
á Natani ketilssyni lækningamanni á Illugastöðum á vatnsnesi árið 1828. Í
greininni sýnir eggert fram á hvernig þau rit sem lengst af hafa verið notuð
sem heimildir um atburðinn samræmast illa réttargögnum í málinu. erla
Hulda Halldórsdóttir fjallar um bréfaskrif kvenna á Hallfreðarstöðum á
fyrri hluta 19. aldar, og greinir í ljósi læsisrannsókna þá félagslegu og menn-
ingarlegu þætti sem höfðu áhrif á beitingu skriftarkunnáttu. Síðasta greinin
er eftir Þór Whitehead. Þar er fjallað um lögreglurannsókn á ástandinu svo-
kallaða árið 1941, en í greininni styðst Þór við gögn sem hafa verið í vörslu
Þjóðskjalasafns í um 50 ár, og nýlega var veittur skilyrtur aðgangur að: skjöl
ungmennaeftirlits Reykjavíkurlögreglunnar úr fórum Jóhönnu knudsen,
fyrstu lögreglukonunnar á Íslandi og fyrrum yfirhjúkrunarkonu, sem í
umboði Hermanns Jónassonar, forsætis- og dómsmálaráðherra,
framkvæmdi viðamikla rannsókn á högum og einkalífi um 500 íslenskra
kvenna sem grunaðar voru um ósiðleg samskipti við breska hermenn.
viðhorfsgreinar eru tvær. Helgi Skúli kjartansson rýnir í norskan laga-
texta um barnaútburð á miðöldum, sumpart í framhaldi af grein Brynju
Björnsdóttur um svipað efni sem birtist í hausthefti Sögu 2012. Á eftir Helga
Skúla fjallar Sigurður Hjartarson um nokkur íslensk rit þar sem meint
Íslandssigling kristófers kólumbusar kemur við sögu og sýnir að þær full-
yrðingar eiga ekki við rök að styðjast.
Tveir fræðimenn svara áður birtu efni. Helgi Þorláksson svarar grein
Steinunnar kristjánsdóttur um samband fornleifafræði og sagnfræði og
Guðrún Sveinbjarnardóttir svarar gagnrýni Albínu Huldu Pálsdóttur um
bók hennar um niðurstöður rannsókna á bæjarstæði Reykholts.
Aðeins fimm ritdómar birtast í þessu hefti, en bætt verður um betur
næsta vor enda margt fræðilegt efni nýlega komið út þegar þetta hefti var í
vinnslu.
Í skýrslu forseta sem birt er í lok heftisins fer Guðni Th. Jóhannesson yfir
starfsemi Sögufélags árið 2013 og minnist þar í fáeinum orðum Heimis
Þorleifssonar, fyrrverandi forseta félagsins, sem lést 17. júlí síðastliðinn.
Þá er hér leiðrétting við texta forsíðumyndar síðasta heftis sem sýnir sex
dætur karítasar Markúsdóttur og Ísleifs Gíslasonar prests í Arnarbæli í
Ölfusi. Þar er Þorleifur H. Bjarnason, málfræðingur og sagnfræðingur, rang-
lega nefndur Leifur Bjarnason og í lok þessarar örstuttu greinar er sagt að
karítas og Markús hafi eignast alls tíu börn, en þar á að sjálfsögðu að standa
Saga haust 2013 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 23.6.2020 15:03 Page 5