Saga - 2013, Side 18

Gísli bætti litlu við frásögn espólíns af morðmálinu í sínu hand-
riti.22 Þetta er í samræmi við niðurstöðu Jóns Torfasonar: „Gísli
sleppir hins vegar engu sem espólín hefur ritað en hnikar orðalagi
til mjög víða, yfirleitt án þess að gera efnislegar breytingar.“23
engum vafa er því undirorpið að Jón espólín átti drjúgan hlut í
Húnvetninga sögu fram til 1830 þótt vissulega bendi flest til þess að
þeir Gísli hafi unnið saman að einstökum þáttum hennar.
Gísli konráðsson þekkti Natan, var frændi hans, en á þeim var
þó fimmtán ára aldursmunur svo ekki hafa þeir brallað mikið
saman sem börn eða unglingar. Þeir áttu hins vegar ýmiss konar
samskipti; þegar Natan var ungur fór hann t.d. með Gísla og
konráði konráðs sonum í verið fyrir sunnan og seinna skrifaði Gísli
upp lækningarit fyrir hann. Þannig hefur Gísli líklega haft ýmislegt
fram að færa af eigin raun varðandi frásögnina af lífshlaupi
Natans.24 espólín þekkti einnig til Natans ketilssonar sem hafði
búið í Skaga firði á árunum 1819 til 1821, í sýslu espólíns, og þeir
áttu ýmis samskipti.25 Jafnframt var Jón espólín setudómari í dóms-
máli árið 1824 vegna þjófnaðar í Múla í Línakradal í Húnaþingi þar
eggert þór bernharðsson16
22 Samanburður á handriti espólíns og útgefnu verki Gísla konráðssonar sýnir
þetta, sjá Lbs. Lbs. 2663 4to. Jón espólín, Húnvetninga saga, annar hluti, bls. 79,
91, 93–94, 104–108, 113–114, 117–118 og 120–121; Gísli konráðsson, Hún vetn -
inga saga 2. 1786–1830, bls. 607, 629–630, 639, 652–654, 657–661, 669–670, 676–
677 og 679–682.
23 Jón Torfason, „Formáli“, bls. [10].
24 Ætla má að Gísli konráðsson hafi t.d. að einhverju leyti þekkt af eigin reynslu
til uppvaxtar Natans, samskiptanna við frændurna í Skagafirði og uppskriftar
lækningabókar Jóns Péturssonar í viðvík, sjá Gísli konráðsson, Sagan af Natan
Ketilssyni, bls. 5, 7–13 og 19. — Athygli vekur þó að í sjálfsævisögu Gísla er ekk-
ert vikið að morðbrennunni og sáralítið að Natani þrátt fyrir frændskapinn.
25 Síðla árs 1819 kenndi Halldóra Jónsdóttir í Fljótum í Skagafirði Natani barn og
af því spannst málarekstur sem espólín tók þátt í sem sýslumaður. Natan flutti
í Húnaþing á nýjan leik 1821 úr Reynistaðarsókn í Skagafirði, sjá ÞÍ. BA 4.
Prestþjónustubók. Blöndudals hólar í Blöndudal 1817–72, bls. 131. — Þá dæmdi
espólín í þjófnaðarmáli í Svartár dal í Skagafirði árið 1822 þar sem Natan kom
við sögu, sjá ÞÍ. Sýsluskjalasafn. Skag. GA/4. Skagaf. v.14. Dóma- og þingbók
1820–1823, bls. 181–182.
26 Umfangsmikil dómsgögn og réttarskjöl í Múlastuldarmálinu sýna hversu
mikil samskipti espólíns og Natans ketilssonar voru þar, en Natan svaraði
setudómaranum oft fullum hálsi og tók sennilega á taugar espólíns, sjá: ÞÍ.
Skjalasafn Landsyfirréttar. Ár 1825. Askja nr. 36. Málsskjöl I–XIII. Landsyfir -
réttardómur 1825, I. Mál gegn Helga Guðmundssyni og Natan ketilssyni um
Saga haust 2013 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 23.6.2020 15:03 Page 16