Saga - 2013, Side 27

frá því um og upp úr 1830 og Natanssöguhandrits Tómasar Guð -
munds sonar á Þverá frá síðari hluta sjötta áratugar 19. aldar. Í frá-
sögnunum eru þannig tveir meginstraumar; annars vegar sá sem
Jón espólín mótaði í Húnvetningasögu sinni og Gísli konráðsson
fylgdi og hins vegar sá sem Tómas Guðmundsson á Þverá markaði
og Brynjúlfur frá Minna-Núpi notaði. Um ýmislegt ber
frásögnunum þó saman varðandi atburði morðnæturinnar.
Frásögnum fjórmenninganna er hér steypt saman í eina þar sem
þær sameinast efnislega þótt orðalag og framsetning geti verið mis-
munandi. Helstu frávik eru tilgreind sérstaklega. Í næsta kafla
verður síðan unnið með frásagnir sakborninganna sjálfra af atburða -
rásinni þessa sömu nótt; þeirra Friðriks Sigurðssonar í katadal,
Sigríðar Guðmundsdóttur bústýru á Illugastöðum og Agnesar
Magnúsdóttur vinnukonu þar. vitnisburði þeirra er að finna í yfir-
heyrslum Björns Blöndals sýslumanns, en þær eru í Dóma- og þing-
bók Húnavatns sýslu fyrir árin 1827–1830 sem er í Sýsluskjalasafni
Þjóðskjalasafns Íslands. Þannig ætti að fást markverður
samanburðar milli munnmælanna sem bera uppi sagnaþættina og
frásagna þess fólks sem eitt vissi hvað gerðist á Illugastöðum morð -
nóttina 14. mars 1828.
espólín, Gísli, Tómas á Þverá og Brynjúlfur frá Minna-Núpi
segja allir frá því að vorm Beck, bóndi á Geitaskarði í Langadal í
austanverðri Húnavatnssýslu, hafi veikst enn á ný snemma árs 1828.
Hann sendi eftir Natani ketilssyni enda hafði hann góða reynslu af
honum sem lækningamanni. Natan hafði með sér ýmis meðul að
Geitaskarði en þegar þangað kom sá hann að veikindi vorms höfðu
versnað og breyst frá því að hann stundaði hann fyrr um veturinn.
Natan sagðist því þurfa að sækja ný meðul heim á Illugastaði og bað
vorm bónda að senda með sér mann að sækja þau. vorm fékk hon-
um til fylgdar Pétur Jónsson sem var í varðhaldi á Geitaskarði vegna
glæps; hann hafði ásamt öðrum vinnumanni drepið þrjátíu kindur
friðrik, agnes, sigríður og natan 25
63 Nýtt kirkjublað 8:3 (1913), bls. 39.
64 Í undirrétti árið 1826 dæmdi Björn Blöndal sýslumaður báða sakamennina til
kagstrýkingar og ævilangs þrældóms í kaupmannahöfn. Í yfirrétti 1827 voru
þeir dæmdir í fjögurra ára rasphúserfiði í Höfn. Síðla í nóvember 1827 mildaði
Hæstiréttur hins vegar dóminn yfir Pétri Jónssyni í þrennra 27 vandarhagga
refsingu en niðurstaða dómsins barst ekki til Íslands fyrr en eftir að Pétur var
myrtur. — Landsyfirréttardómar og hæstaréttardómar í íslenzkum málum 1802–
1873 III, 1824–1830, bls. 155–160 og 395.
Saga haust 2013 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 23.6.2020 15:03 Page 25