Saga - 2013, Page 46

áratugum eftir atburðina og skrif Jóns espólíns. en þótt Agnes sé
orðin reið í meðförum Gísla konráðssonar um 1860 er hún enn ein-
ungis hluti af hópi og á ekki beint frumkvæði að aðgerðum.
Í handriti Tómasar Guðmundssonar á Þverá frá lokum sjötta ára-
tugar 19. aldar er talað um ástamálin:
Réðust nú til [Natans] hjú. … Skyldi Sigríður hans ráðskona þótt ung
væri. … Lagði [Natan] mjög ást að Sigríði og bjó hana í skraut. Hugðu
allir að hann mundi ætla hana til eiginkonu og svo tjáði hann við
marga. … [Þegar Natan vantaði nýja vinnukonu] bauðst honum Agnes
nokkur Magnúsdóttir úr Langadal … Hafði hún víða flækst, var vel að
viti og hagorð vel en mjög kyndug talin í lund. … Tók nú Natan við
Agnesi og þótti sem þá hjá honum allt spilltist við hennar komu, eink-
um skaplyndi Sigríðar. vildi Agnes véla Natan frá Sigríði. en hann galt
henni stríðsyrði og leiddi til þykkju og heiftar að lokum svo hún spillti
Sigríði og hjúunum. var það oft að Natan var ei heima og vissi ógjörla
um háttu hjúa sinna. … Lagði [Friðrik] oft komur að Illuga stöðum til
Sigríðar er Natan var burtu. Það var talað að hann vildi festa ást við
hana og fýsti Agnes það mjög og varð Natan ei við var.158
Hér kveður við dálítið annan tón en hjá Gísla og espólín. Að vísu
kemur fram hjá Tómasi, líkt og þeim, að Natan virtist ekki þekkja
Agnesi áður en hún kom að Illugastöðum og að hann hafi verið hrif-
inn af Sigríði og viljað kvænast henni. Hins vegar er ekki minnst
einu orði á það í sögu Tómasar Guðmundssonar á Þverá að Natan
hafi heitið Agnesi eiginorði, miklu fremur er honum í nöp við hana
ef ekki beinlínis illa við hana; a.m.k. sýnir hann henni ekki kyn-
ferðislegan eða tilfinningalegan áhuga. Hún er sögð hafa haft mun
meiri áhuga á honum og viljað véla frá Sigríði, reynt að spilla ungu
stúlkunni og fagnað áhuga Friðriks á henni. enn er þó Agnes hluti
af hópi og ekki að skipuleggja morð. Það átti eftir að breytast á
næstu fimmtíu árum.
Þegar bók Brynjúlfs Jónssonar frá Minna-Núpi kom út árið 1912
var heldur betur komið annað hljóð í strokkinn hvað varðaði tilfinn-
ingamálin:
eggert þór bernharðsson44
158 Lbs. Lbs. 1933 8vo. Tómas Guðmundsson, Sagan af Natan ketilssyni, bls. 75–
78. — eiríki Þormóðssyni handritaverði á handritadeild Landsbóka safnsins
eru færðar þakkir fyrir að aðstoða við lestur einstakra orða í handriti
Tómasar.
Saga haust 2013 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 23.6.2020 15:03 Page 44