Saga - 2013, Side 79

Amma tekur margoft fram í bréfum sínum að hún sé nú „sest“
niður við að skrifa, til dæmis í júní 1824: „Nu i frekara lagi skialf-
hendt sest eg nu nidur ad skrifa þier“.66
Af því sem hér hefur komið fram er ljóst að ekki má vanmeta
verklega þáttinn við rannsóknir á skriftarkunnáttu og sendibréfum,
hvorki aðstæður né þau verkfæri sem til þurfti, og þó allra síst fram-
kvæmdina sjálfa sem gat beinlínis verið líkamleg áreynsla.
Á Hallfreðarstöðum var fyrir hendi bæði þekking, aðstæður og
þeir hlutir sem til þurfti. eftir stendur því spurningin til hvers þekk-
ingin hafi verið hagnýtt — um hvað var skrifað og hvert var mark -
mið þessara bréfaskrifta?
Auðmagn kyngervis
Á öðrum vettvangi hef ég haldið því fram að skoða megi bréf
Hallfreðarstaðafólksins í ljósi kenninga franska félagsfræðingsins
Pierre Bourdieu um menningar- og félagsauð. Þannig er skriftin
sjálf, sú þekking eða hæfni sem í henni felst, menningarlegt auð -
magn sem notað var til þess að tryggja félagslegt auðmagn á borð
við tengslanet hvers konar. Þetta gátu verið fjölskyldunet, hags-
munanet valdastéttarinnar eða tengslanet byggð á gamalli vináttu
og kunningsskap. Með öðrum orðum, bréf voru mikilvægur liður í
því að búa til tengsl og tryggja hagsmuni. Þannig hafði til að mynda
verið unnið að því með bréfaskrifum, frá því löngu áður en Páll
sýslumaður dó, að góðvinur hans og guðfaðir Páls yngri, Stein -
grímur Jónsson prófastur og síðar biskup, tæki hann til sín.67
Þegar bréfasendingar kvennanna á Hallfreðarstöðum hófust árið
1817 snerust þær að miklu leyti um tilfinningaleg tengsl, að halda
sambandi við barnið sem fór. Það er ljóst af innihaldi bréfanna, þar
sem söknuður móður, ömmu og systra er tjáður berum orðum. en
bréfin eiga sér flóknari markmið sem eru ekki endilega ljós í upphafi
heldur verða þau til eftir því sem tíminn líður.
Segja má að í Páli hafi falist framtíðarvonir kvennanna. Lyki
hann skóla og fengi embætti eða kæmi sér að öðru leyti vel fyrir
kvennabréfin á hallfreðarstöðum 77
66 Lbs. Lbs. 2412 a 4to. Sigríður Ørum til Páls Pálssonar 21. júní 1824.
67 Um þetta er rætt í erla Hulda Halldórsdóttir, „„gleimdu ecki þinni einlægt
elskandi Sistir“. Skriftarkunnátta sem félagslegt og menningarlegt auðmagn“.
Söguþing 2012. Ráðstefnurit. Sagnfræðistofnun, Reykjavík, 2013. vefútgáfa,
http://hdl.handle.net/1946/15589.
Saga haust 2013 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 23.6.2020 15:04 Page 77