Saga - 2013, Qupperneq 113
en erlendir jafnaldrar þeirra, vegna þess að þær klæddu sig og
förðuðu eins og eldri stúlkur. víst er að allnokkrar stúlkur undir
lögaldri höfðu lagst í ólifnað og aðrar stunduðu kynlíf með her-
mönnum. Breska setuliðsstjórnin virðist hins vegar hafa sýnt áhyggj -
um íslenskra yfirvalda af unglingsstúlkum lítinn skilning og ekki
leyft lögreglunni að fylgjast með því hvort stúlkur undir sjálfræðis-
aldri sæktu svokölluð Bretaböll.54 Jóhanna knudsen taldi þessi böll
einn viðsjárverðasta vettvanginn fyrir kynni hermanna af stúlku-
börnum — þ.á m. dansleiki sem Bandaríkjaher átti síðar eftir að efna
hér til, sér í lagi undir merkjum Rauða krossins. Miðað við fjölda
hermanna í landinu virðast börn og unglingar þó lítt hafa orðið fyrir
beinu kynferðisofbeldi, ef marka má tölur barnaverndaryfirvalda.
Prent aðar heimildir virðast aðeins nefna tvær kærur á hendur bresk-
um setuliðsmönnum fyrir nauðgun og nauðgunartilraun á ung-
mennum og eina á hendur sjóliða 1940–1941.55
Svartur listi um hermannavini
Á meðal forvitnilegra gagna í skjalasafni Jóhönnu knudsen er skrá
um bæjarbúa, einkum hjón, sem umgengust breska, norska, kanadíska
og bandaríska hermenn 1940–1941. Á skránni voru upplýsingar um
tæplega 140 manns, sem greina má í þrjá meginhópa:
1) Foreldrar skrásettra kvenna í áðurnefndum 1. fyrsta flokki,
þ.e. fullveðja kvenna og sjálfráða unglingsstúlkna, sem ekkert
höfðu til saka unnið að lögum.
2) Annað fólk, flest hjón, sem boðið höfðu hermönnum inn á
heimili sín af ýmsum ástæðum (sjá dæmi hér að neðan). Í
þessum hópi voru nokkrir karlar, sem stundað höfðu nám
og/eða starfað í Bretlandi, Bandaríkjunum, kanada og Nor egi,
svo og eiginkonur þeirra, sumar frá fyrrnefndum löndum.
3) Menn sem áttu samskipti við Breta, svo sem vegna atvinnu
ástandið og yfirvöldin 111
54 Jóhannes Helgi, Lögreglustjóri á stríðsárunum, bls. 196 og 208–216; „Skuggalegar
myndir af siðferði reykvískra kvenna“, Morgunblaðið 28. ágúst 1941, bls. 5; ÞÍ.
DR (Dóms- og kirkjumálaráðuneytið 2002). B/1040–1042. Ungmennadómur
1942–1943.
55 Gunnar M. Magnúss, Virkið í norðri I, bls. 202, II, bls. 202–203; Þorsteinn
Jónsson og Guðmundur Guðjónsson, Lögreglan á Íslandi, bls. 274.
56 ÞÍ. Ue. A/1-3. Skráin var í tveimur hlutum, sumir hermannavinir báru því
sömu einkennistölu.
Saga haust 2013 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 23.6.2020 15:04 Page 111