Saga - 2013, Síða 119
regluþjónn (1913–1975), síðar framkvæmdastjóri kirkjugarða Reykja -
víkur, einnig á meðal helstu heimildarmanna Jóhönnu. Leiddi það
beint af fyrra starfi hans við útlendingaeftirlit. Jóhanna vísaði til
upplýsinga um konur frá þeim Þorkeli, Lárusi og Hirti en notaði
allajafna fangamörk þeirra í skrá sinni.
Samstarfsmenn Jóhönnu greindu henni ekki aðeins frá því sem
þeir sáu til fólks í bænum. Þeir og Jóhanna lögðust á eitt um að
grennslast fyrir um skipti kvenna við hermenn hjá nágrönnum
þeirra, ættingjum, vinum, fyrrverandi eiginmönnum, leigubílstjór-
um, skólastjórum, kennurum, skólasystkinum, vinnufélögum, vinnu -
veitendum og fleirum. Þessar njósnir gátu gengið furðu nærri fólki
og er með ólíkindum hve nákvæmum upplýsingum lögreglan bjó
yfir um einkamál hundraða kvenna í skrám Jóhönnu, þó að oftast
hafi skort sannanir um það sem hún var einkum að slægjast eftir.
einn heimildarmaður vitnaði til dæmis um „hermannaheimsóknir“
til 25 ára konu í Austurbænum: „mun vera gift og eiga 2 börn …
(Hefur sést standa í faðmlögum við Breta úti við glugga).“79 Um
skrifstofustúlku í vesturbænum, sem giftist Bandaríkjamanni, var
meðal annars skráð 1942: „Hermaður ekur mjög oft frá henni seint
á nóttum. Útlit: Dökkhærð, kringluleit, frekar lág.“80 enginn bar
Jóhönnu þó önnur eins tíðindi af kynlífi í bænum og aðstoðarmaður
hennar, Þorkell, sem jafnframt lagði við hlustir og skráði samtöl
fólks við ótrúlegustu kringumstæður. Líklega hafa aldrei verið
stundaðar víðtækari njósnir um einkalíf fólks á vegum íslenskra
yfirvalda en þær sem lögreglustjóri stóð að á stríðsárunum fyrir til-
stilli dómsmálaráðherra.
Jóhanna Knudsen gefur lögreglustjóra siðferðisskýrslu
eftir tveggja mánaða „tilraunir“ til að kanna siðferðisástandið sendi
Jóhanna lögreglustjóra skýrslu 17. maí 1941. Jóhanna taldi ástandið
stórhættulegt og óforsvaranlegt að reyna ekki „að bjarga því, sem
bjargað verður“ án tafar. Hér ætti „hlut að máli geysilegur fjöldi
fólks úr öllum stéttum“. Telpur frá þrettán ára aldri hættu framtíð
sinni af barnaskap og stúlkur, giftar konur og mæður á öllum aldri
lifðu „spillingarlífi“ af skemmtanafýsn, heimsku eða í gróðaskyni.
konur söfnuðu að sér ungu kvenfólki til „að hafa hagnað af sam-
ástandið og yfirvöldin 117
79 ÞÍ. Ue. A/1-3. Nr. 111.
80 ÞÍ. Ue. A/1-3. Nr. 126.
Saga haust 2013 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 23.6.2020 15:04 Page 117