Saga - 2013, Blaðsíða 140
bryti lög með vinnubrögðum sínum og gengi fram af sjúklegum
hvötum. Nefndin kaus helst að leggja eftirlitið niður, en ella ætti
Jóhanna hvorki að stunda yfirheyrslur yfir ungmennum né senda
frá sér rannsóknarskýrslur heldur einbeita sér að eftirliti.146
Dómsmálaráðherrann fylgdi barnaverndaryfirvöldum að
málum í þessum deilum um verksvið, stefnu, völd og vinnubrögð.
Hann sagði Jóhönnu knudsen að lokum upp störfum í september
1944, en þá töldu barnaverndaryfirvöld hana hafa óhlýðnast áminn-
ingu hans um að vinna eftir lögum um verkaskiptingu
lögreglustjóra og sakadómara.147 eflaust taldi einar Arnórsson
Jóhönnu líka óhæfa til að hafa eftirlit með ungmennum eftir það
sem á undan var gengið.
Þrátt fyrir harða andstöðu áhrifamanna, kvenna og karla, hélt
Finnur Jónsson, dómsmálaráðherra nýsköpunarstjórnarinnar, sig að
lokum við ákvörðun fyrirrennara síns.148 Að stjórninni stóðu þeir
flokkar, sem tregir höfðu reynst til aðgerða í ástandsmálum í þjóð -
stjórninni (Sjálfstæðisflokkur og Alþýðuflokkur), auk Sósíalista -
flokksins sem var andvígur þjóðernislegri forsjárstefnu. eftir innrás
Þjóðverja í Sovétríkin 1941 hafði flokkurinn fengið ný fyrirmæli frá
Moskvu um að styðja hervernd Bandaríkjanna. Upp frá því beitti
hann sér fyrir sem bestum samskiptum við bandamannaherina,
taldi tilgangslaust að skella skuldinni á setuliðið fyrir skuggahliðar
ástandsins og fordæmdi harðlega vinnubrögð Jóhönnu knudsen og
lögreglustjóra gagnvart konum.149
Þó að einungis karlar hafi setið hér að völdum á styrjaldarárun-
um, verður ekki fullyrt með sanni að ráðherrar og alþingismenn hafi
á grundvelli kynferðis markað eina og markvissa stefnu til að
hindra samskipti kvenna og hermanna. eftir að Hermann Jónasson
hvarf úr ráðherrastóli, við endalok þjóðstjórnarinnar í maí 1942,
varð enginn til þess að taka upp þjóðernislega forsjárstefnu hans í
þór whitehead138
147 ÞÍ. Ue. B/1-46. Agnar kofoed-Hansen til Jóhönnu knudsen, 30. september
1944. B/1-11. Dagbókarblað 13. september 1944. DR. B/1040. Símon Jóhann
Ágústsson til einars Arnórssonar 15. september 1944.
148 ÞÍ. DR. B 3/1040. Finnur Jónsson til Agnars kofoed-Hansens 12. apríl 1945.
Uppkast. Ue. B/1-75. Agnar kofoed-Hansen til Jóhönnu knudsen 13. apríl
1945. 1 B/1-76. „kvennanefnd“ til Finns Jónssonar 28. apríl 1945; Laufey
valdimarsdóttir, „Ófeðruð börn“, Vísir 5. maí 1945, bls. 3 og 6.
149 Alþingistíðindi 1942 B, d. 108–109; Þór Whitehead, Sovét-Ísland óskalandið, bls.
376–379 og 384–388; „Ástandið í „ástandinu““, Nýtt dagblað 29. ágúst 1941,
bls. 3.
Saga haust 2013 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 23.6.2020 15:04 Page 138