Saga - 2013, Page 158

er áherslan sú að mikið megi skorta á eðlilegan skapnað barns og
samt verð skuldi það heilaga skírn.37 Sú er a.m.k. meining ís lenska
kristin réttar ins, sem ekki slær neinn varnagla um mannshöfuð
heldur al hæfir:38 „Barn hvert skal færa til skírnar, er alið er, svo
sem fyrst má, með hverigri skepnu sem er [hvernig sem það er
skapað].“
Öll börn — nema fötluð
Í norsku lögunum eru ekki aðeins fyrrnefnd ákvæði um að „ala“
börn þó að þau séu fædd með „örkumlum“, heldur líka gagnstæð
regla — hlýtur að vera eldri — um að láta þau lifa nema þau séu
þannig fötluð. enn sem fyrr er það samanburðargerð Gulaþingslaga
sem skýrast sýnir breytinguna:39
[kaflafyrirsögn:] Magnús tók úr sumt [Meginmál:] Það er nú því næst að
barn hvert skal ala á landi voru er borið verður, [framhald merkt með
„Ó“ sem táknar innskot eftir handriti „Ólafsgerðar“] nema það sé með þeim
örkymlum borið að þannug horfi andlit sem hnakki skyldi eða þingað
[þangað] tær sem hælar skyldu; þá skal það barn til kirkju færa og hefja
úr heiðnum dómi [skíra] og leggja niður í kirkju og láta þar deyja.
eitthvað svipað hefur staðið í Frostaþingslögum, ekki í varðveittri
gerð, en í svonefndum Bjarkeyjarrétti eldra, kaupstaðarlögum sem
gilt hafa í Niðarósi, er vísað til samsvarandi ákvæðis sem hlýtur að
hafa tilheyrt Frostaþingslögum:40
en það er Bjarkeyjar réttur að barn hvert, er borið verður, skal kristna
[skíra] og til kirkju færa — nema með þeim örkumlum sé alið sem í lögum
er mælt. en öll önnur börn skal til kirkju færa og kristna.
Hér á ekki einu sinni að skíra barnið eða færa til kirkju. Má ætla að
það sé upprunaleg regla, hitt málamiðlun, sem Gulaþingslög kveða
á um, að barnið sé fært til kirkju og fái að deyja þar. Samsvarandi
ákvæði Borgarþingslaga er hér líkara Bjarkeyjarréttinum:41
Fæða skal barn hvert er borið verður í þenna heim, kristna og til kirkju
bera, nema það eina er með örkumblum er alið.
Samsvarandi ákvæði finnst ekki í eiðsifaþingslögum en sama regla
helgi skúli kjartansson156
39 Den eldre Gulatingslova, bls. 44 (NGL I, bls. 12). Auðkennt hér.
40 NGL I, bls. 303. Auðkennt hér. else Mundal (Barneutbering, bls. 25, nm.) hefur
bent á þetta samhengi Bjarkeyjarréttar og Frostaþingslaga.
41 De eldste østlandske kristenrettene, bls. 120 (NGL I, bls. 339). Auðkennt hér.
Saga haust 2013 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 23.6.2020 15:04 Page 156