Saga - 2013, Page 177

greininni 1833 komst hann í nýjar heimildir, meðal annars hið ágæta
þriggja binda verk Washington Irwings, The Life and Voyages of
Christopher Columbus, sem hafa auðveldað honum skrifin.14
Finnur slær því föstu að kólumbus hafi komið til Íslands og
fengið þar upplýsingar um lönd í vestri og telur ekki ósennilegt að
hann hafi hitt að máli Magnús eyjólfsson Skálholtsbiskup, þar sem
hann vísiteraði í Hvalfirði vorið eða sumarið 1477. Magnús hafði
verið ábóti í Helgafellsklaustri, en á þeim slóðum voru vestursigl-
ingarnar sagðar best þekktar. Hann telur því einsýnt að kólumbus
hafi fengið upplýsingar um Ameríkusiglingar Íslendinga fyrrum í
ferð sinni til Íslands og hér hafi verið lagður grunnurinn að fyrirætl-
unum hans að sigla til Asíulanda í vestur.
eins og áður hefur komið fram kom Indíasaga Las Casas ekki út
fyrr en 1875 og því ljóst að Finnur gat ekki nýtt sér þær upplýsingar
sem þar koma fram; ekki hefur hann skoðað handrit Las Casas.
Bókin var hins vegar komin út þegar Þorvaldur Thoroddsen skrifaði
um meinta Íslandssiglingu kólumbusar. Röksemdafærsla Þorvaldar
ber vott um vinnubrögð hins varkára og vandvirka raunvísinda-
manns. Hann byggir sínar ályktanir og niðurstöður eingöngu á text-
anum og reynir ekki að geta í eyðurnar eins og Finnur gerir. Og þó
hann virðist ekki átta sig á tímasetningu bréfsins kemur það ekki að
sök þar sem hann taldi bréf kólumbusar frá 1495 ónýta heimild sem
ekkert væri á byggjandi. Í Landfræðissögu Íslands birtir hann bréfið
eins og það er í ævisögu Hernandos, sonar kólumbusar, og bendir
á þau atriði er hæpnust geta talist.15 Síðan segir hann: „Þó nú þessi
frásögn sé svo merkilega ruglingsleg, þá gæti þó vel hugsazt, að
Columbus hafi komið til Íslands, þó bréfið eiginlega alls ekki sanni
neitt um það; að hann hafi komið hér á höfn eða á land.“ Um skrif
Finns segir Þorvaldur hins vegar:
[hann] hefir fyrstur ritað um þetta mál og byggir háa loptkastala á frá-
sögninni um ferð Columbusar til Tile. Það er reyndar ekki alveg
óhugsanlegt, að Columbus geti hafa fengið einhverjar fregnir um ferðir
Íslendinga til Grænlands og vínlands, en vér höfum ekki hina minnstu
vissu fyrir því, að svo hafi verið; eptir því, sem menn nú vita, sýnist
allt vera á móti þessari skoðun, en lítið eða ekkert henni til sönnunar.
nokkur orð um kristófer kólumbus … 175
14 Washington Irwing, The Life and Voyages of Christopher Columbus (London:
Cassell & Co. 1885 [1827]).
15 Þorvaldur Thoroddsen: Landfræðissaga Íslands I (Reykjavík: Ormstunga 2003),
bls. 92–94.
Saga haust 2013 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 23.6.2020 15:04 Page 175